Natural World: The Maneating Tigers of the Sundarbans (2010)

Regie: Ingrid Kvale | 48 minuten | documentaire

De in het grensgebied tussen India en Bangladesh gelegen Sundarbans behoren tot de weinige gebieden op aarde waar wilde tijgers nog in behoorlijke aantallen voorkomen. Het natuurgebied kenmerkt zich door de aanwezigheid van moerassen, mangrovebossen en een divers scala aan fascinerende diersoorten. De Sundarbans staan door hun bijzondere karakter en speciale natuurwaarden ook op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Er is echter een probleem dat het leven in dit op het eerste gezicht paradijselijke oord potentieel gevaarlijk maakt: de aanwezigheid van Bengaalse tijgers die het soms ook op mensen hebben gemunt.

Elders in India zijn tijgeraanvallen op mensen behoorlijk zeldzaam (en vrijwel altijd het werk van zieke of verzwakte dieren die geen natuurlijke prooidieren meer kunnen vangen), maar in de mangrovebossen van de Sundarbans gebeurt het vaker dat de grote katten zich op mensen storten. Waarom de tijgers zich juist in deze regio tegen mensen keren, weet vooralsnog niemand zeker. Veelgenoemde en plausibele verklaringen zijn dat het natuurlijke prooibestand van de roofkatten door de mens is gedecimeerd of dat de tijgers in de Sundarbans gewend zijn geraakt aan mensenvlees door het eten van de lijken van cycloonslachtoffers. De lokale bevolking leeft in elk geval vaak in angst voor de katachtige buren. Neem het dorp Chandpai, een plek waar een tijger ten tijde van de documentaire al een dorpeling en zestig gedomesticeerde dieren heeft gedood. Natuurbeschermers en wetenschappers staan dan ook voor een hels dilemma: aan de ene kant willen ze natuurlijk de mensen helpen, maar gezien de bedreigde status van de tijger is het ook zaak om de gestreepte katten te behoeden voor vervolging door de mens, zeker omdat het draagvlak voor tijgerbescherming in de Sundarbans door het conflict met een deel van de plaatselijke bevolking begint te slinken.

De uiteindelijke oplossing is wellicht een onorthodox, doch interessant en mogelijk briljant idee: het trainen van honden om de mensen zo te kunnen waarschuwen voor de aanwezigheid van tijgers. De wetenschappers en tijgerbeschermers roepen de hulp in van de professionele Amerikaanse hondentrainster Marielle Schmidt om plaatselijke zwerfhonden op te leiden tot geschikte bewakers van huis en haard. ‘The Maneating Tigers of the Sundarbans’ is vooral een informatieve film die laat zien hoe delicaat het conflict tussen mensen en wilde roofdieren in de praktijk kan zijn. Enerzijds is de angst van de mensen die met potentieel gevaarlijke tijgers in hun achtertuin moeten leven begrijpelijk, maar aan de andere kant zijn de locals zelf grotendeels hoofdverantwoordelijk voor het probleem omdat ze steeds dieper doordringen in het historische leefgebied van de Bengaalse tijgers, dieren die al geruime tijd voor de komst van de mens de Sundarbans bewoonden en inmiddels in het wild dermate zeldzaam zijn geworden dat zelfs de dood van enkele individuen al rampzalig voor de toekomst van de soort kan zijn.

De film kiest niet openlijk partij, maar stelt zich vooral tot doel om de aard van het conflict te beschrijven en zich te focussen op de constructieve oplossingen die wetenschappers en natuurbeschermers, in samenwerking met de plaatselijke bevolking, aandragen om een vreedzaam samenleven van mens en tijger mogelijk te maken. Tussendoor komen er ook nog wel wat mooie tijgerbeelden langs, maar in tegenstelling tot een film als ‘Tigers: Spy in the Jungle’ is ‘The Maneating Tigers of the Sundarbans’ zeker geen intiem portret van de Bengaalse tijger dat veel licht werpt op de leefwijze, biologie of ecologie van de op een na grootste katachtige (alleen de Siberische tijger is nog groter) ter wereld. Het is vooral een documentaire die laat zien welke conflicten ontstaan als wij als mensen de ruimte van wilde dieren opeisen, maar tevens een inspiratierijk document dat zoekt naar mogelijkheden voor mens en roofdier om toch zonder bloedvergieten zij aan zij te leven.

Frank Heinen

Waardering: 4

DVD-release: 12 juni 2015 (DVD box Wild Cats).