Nederland (1983)

Regie: Bert Haanstra | 15 minuten | documentaire

Nederland in zestien minuten. Dat is wat deze documentaire de kijker pretendeert te geven, maar dit is natuurlijk onmogelijk. Net zoals het ondoenbaar is om in een dikke tachtig minuten, zoals Haanstra twintig jaar eerder poogde te doen met ‘Alleman’, een overzicht te geven van “de” Nederlander en zijn gedrag, zo is het wel erg ambitieus om een heel land in een dik kwartier filmisch in kaart te brengen. Maar de kijker krijgt zo toch wel enige indruk van hoe dit land eruit ziet. En als er geen ambitieuzere doelen dan dat aan ‘Nederland’ worden toegekend, kan deze korte documentaire gewoon gezien worden als een geslaagde, aangename beeldenserie van bekende en minder bekende delen van het land, met mooie helikopteropnamen en rustgevende muziek.

De kijker ziet fierljeppers, skûtsjesilers, kaaslopers in Edam, en strandbezoekers zoals we ze eerder al in ‘Alleman’ zagen, maar vooral komen er Nederlandse landschappen en gebouwen in beeld. Veel gevels, weilanden, wat tulpenvelden, maar ook heel veel kerkjes en burchten. Soms herken je als Nederlander je eigen land nauwelijks en is het net of je naar Franse kastelen en omringende natuur zit te kijken. En wanneer dan ineens een stel grote torenflats in beeld komen, doet het eerder denken aan een Amerikaans stadgezicht.

Grappig is de manier waarop shots van Madurodam in het grotere geheel zijn ingevoegd, die vaak door de opeenvolging van beelden vaak heel even de illusie wekt dat er reuzen rondlopen. Dan is er eerst een shot van een echte kerk, en vervolgens één van de miniatuurreplica in Madurodam, wat je als kijker pas opmerkt wanneer er ineens een schijnbaar gigantisch hoofd vanachter het kerkdak te voorschijn komt. Omgekeerd komt het trucje ook voor, wanneer bijvoorbeeld een jongen bukt om in de replica van de gouden koets van de koningin te kijken, gevolgd door een shot van de echte koningin in de koets, zwaaiend naar de mensen.

Kortom, ‘Nederland’ is een prettige verzameling beelden van Nederlandse landschappen, die wellicht niet compleet is – of kan zijn – maar wel voor een frisse waardering of bewondering kan zorgen voor dit mooie kikkerlandje.

Bart Rietvink