Nederland Waterland (2014)

Regie: Noud Holtman | 280 minuten | documentaire

Nederland is een natie die dankzij haar ligging een onbreekbare band heeft met het water. Een deel van het land is gewonnen op het water, terwijl de kusten een constante herinnering vormen aan het woelige karakter van de ruige Noordzee. Ook de talloze rivieren en beken die Nederland doorsnijden zijn van oudsher een magneet voor mensen en dieren geweest en boden de overdaad die nodig was voor het stichten van de eerste nederzettingen. Een groot deel van onze welvaart hebben we bovendien te danken aan de koopvaardijschepen die met name in de tijden van de VOC de wereldzeeën afschuimden op hun zoektocht naar nieuwe afzetmarkten en handelsroutes.

De achtdelige serie ‘Nederland Waterland’ neemt de kijker mee op een bijzondere reis over de Nederlandse wateren en toont ons land vanuit een heel ander perspectief dan we doorgaans gewend zijn. Het gros van de beelden is geschoten vanaf de historische klipperaak Catharina van Mijdrecht en toont ons het traditionele Nederlandse landschap vanaf het water. Dit oogpunt leidt tot mooie vergezichten, bijzondere ontmoetingen en machtige sfeer- en landschapsbeelden. Elke aflevering bestrijkt een dag (van zonsopgang tot zonsondergang) en richt zich op een bepaalde provincie of een bepaald deel van Nederland. Alleen Limburg, van nature de minst Nederlands aandoende provincie, ontbreekt. Alle soorten wateren die we in Nederland hebben komen eigenlijk aan bod in ‘Nederland Waterland’: smalle sloten en beken, grote rivieren zoals de Maas en de Waal, Friese en Utrechtse meren, Overijsselse moerassen, de natuurrijke Waddenzee en de machtige Noordzee vormen tezamen een mooie dwarsdoorsnede van de bijzondere wateren die ons land rijk is. Ook de zichtbare tegenstellingen tussen een moderne stad als Rotterdam en oudere steden zoals Amsterdam en Nijmegen worden mooi en sprekend getoond. Naast de beelden vanaf de Catharina van Mijdrecht maakt ‘Nederland Waterland’ ook gebruik van luchtopnamen om de weidsheid van bepaalde landschappen te illustreren of om oude steden zoals het Zeeuwse Middelburg vanuit vogelvluchtperspectief in beeld te brengen. Ook de onderwaterbeelden die een intiem beeld schetsen van de bijzondere natuur in de Oosterschelde (inclusief prachtige zeebewoners zoals zeepaardjes en sepia’s) zijn fraai en geven de aflevering over Zeeland absoluut een grote meerwaarde.

Hoewel de natuur ook zijdelings aan bod komt, richt ‘Nederland Waterland’ zich primair op de relatie tussen de mens en de Nederlandse waterlandschappen. Er komen behoorlijk wat mensen voorbij die een directe link met het water hebben zoals vissers, duikers, schippers en recreanten, terwijl er ook veel aandacht is voor de rol die het water in de Nederlandse geschiedenis heeft gespeeld. ‘Nederland Waterland’ is wel slow television, een documentairereeks dus die vooral informatief, bespiegelend en ontspannend is en vaak net als een rustiek beekje rustig voortkabbelt. De rustige en warme vertelstem van Gijs Scholten van Aschat past de serie dan ook als een jas. ‘Nederland Waterland’ had af en toe nog wel wat extra diepgang kunnen gebruiken, maar over het algemeen is het een mooie reeks over de onlosmakelijke band tussen het water en ons charmante kikkerlandje aan de Noordzee.

Frank Heinen

‘Nederland Waterland’ verschijnt vrijdag 27 maart 2015 op DVD en blu-ray.