Nieuwe gronden (1933)

Regie: Joris Ivens | 29 minuten | documentaire

Net als in ‘Komsomol’, Joris Ivens’ propagandistische film over vrijwilligers die werken aan de bouw van een hoogoven in de Soviet Unie, is in ‘Nieuwe gronden’ de samenwerking tussen arbeiders erg belangrijk. In dit geval omdat het water bedwongen moet zien te worden en er nieuw land moet ontstaan. Het is waar Nederlanders goed in zijn: de strijd tegen het water.

Het was het grootse project in die tijd in zijn soort, zo vertelt de voice-over in het begin van de film, met kosten voor drooglegging van de Zuiderzee, die 1 miljard gulden bereikten.

Stap voor stap, en met dramatische opbouw toont Ivens hoe de drooglegging tot stand komt. Hierbij bedient hij zich meestal van een vlotte montage en interessante camerastandpunten – gravers van graafmachines in close-up, bijvoorbeeld, en shots die de binnenkant van een buis tonen terwijl deze gedragen wordt door een zestal mensen.

De laatste akte lijkt een beetje los van de rest te staan en is wel erg retorisch. Herhaaldelijk schreeuwt de voice-over richting kijker dat er overal ter wereld werkloosheid en honger heerst terwijl wij “stikken in het graan”. Het is een beetje als de filmische variant van de militante band Rage Against the Machine.

Toch is de film aardig gemaakt, al is de muziek soms ietwat zeurend. De snelle montage in het gedeelte vlak voor de uiteindelijke drooglegging, waarbij graafmachines snel achter elkaar zand in de zee dumpen, is spannend, en daarnaast is het interessant om een beeld te krijgen van het hele droogleggingsproces op zich.

Bart Rietvink