Notorious (1946)
Regie: Alfred Hitchcock | 101 minuten | drama, thriller, romantiek | Acteurs: Cary Grant, Ingrid Bergman, Claude Rains, Louis Calhern, Leopoldine Konstantin, Reinhold Schünzel, Moroni Olsen, Ivan Triesault, Alex Minotis, Wally Brown, Charles Mendl, Ricardo Costa, Eberhard Krumschmidt, Fay Baker
Gedurende zijn hele carrière bedacht Alfred Hitchcock verhalen waarin elegante jonge dames, meestal blondines, door hun omgeving gemanipuleerd worden en op die manier in gevaarlijke situaties terechtkomen. De regisseur zelf was de meestermanipulator en de mannelijke personages waren zijn stromannen. In films als ‘Rear Window’ (1954), ‘Vertigo’ (1958) en ‘Marnie’ (1962) sturen zij de vrouwen in hun leven allemaal in de richting van hun noodlot, al dan niet moedwillig. Hitchcock hield er blijkbaar van vrouwen in gevaar te brengen, om ze te zien spartelen. Ook in ‘Notorious’ (1946) is dit het geval. Hoofdpersoon TR Devlin tracht een onschuldige jonge vrouw dusdanig te kneden en te vormen zodat ze precies doet wat hij wil. Een staaltje psychologische beïnvloeding van de bovenste plank dus in deze briljante klassieker van de master of suspense.
Alicia Huberman (Ingrid Bergman) is de dochter van een nazi-spion en heeft de reputatie een echt feestbeest te zijn. Vlak nadat haar vader is veroordeeld ontmoet ze in Miami TR Devlin (Cary Grant), een inspecteur die werkt voor de Amerikaanse geheime dienst. Hij vraagt of Alicia namens de CIA naar Brazilië wil gaan om daar te infiltreren binnen een groep nazi-sympathisanten. Volgens Devlin zijn ze iets van plan en is Alicia de aangewezen persoon om hen te bespioneren. Ze is namelijk erg trouw aan de VS, maar vanwege de achtergrond van haar vader zal ze door de nazi’s met open armen worden ontvangen. Alicia neemt de uitdaging aan, maar met name omdat ze steeds meer gaat voelen voor Devlin. Die speelt het spelletje mee, maar alleen om iets van haar gedaan te krijgen. Hij weet overigens al lang wat Alicia precies moet doen in Brazilië; een relatie aanknopen met de invloedrijke nazi Alexander Sebastian (Claude Rains). Ze doet haar werk naar behoren en verovert al snel het hart van Sebastian, maar ze verlangt intussen hartstochtelijk naar Devlin.
‘Notorious’ werd gemaakt in 1946, net ná de Tweede Wereldoorlog en net vóór de Koude Oorlog. Angstgevoelens waren alom aanwezig en daar speelt Hitchcock met veel genoegen op in. Uiteindelijk zijn de spionagepraktijken echter alleen maar bijzaak in deze film. Het draait namelijk allemaal om de romantiek. Niet alleen tussen Devlin en Alicia – liefde die aanvankelijk maar van één kant komt – maar ook tussen Alicia en de oprecht voor haar voelende Sebastian. Het sterke, complexe scenario van de legendarische Ben Hecht (die aan vele klassiekers, waaronder ‘Gone with the Wind’, ‘His Girl Friday’ en ‘Wuthering Heights’ bijdroeg) staat bol van de spanning en scherpe dialogen. Gecombineerd met de inventieve regie van Hitchcock, die zoals gebruikelijk weer een buitengewoon attent oog voor visuele details heeft, maakt het voor een Oscar genomineerde script van ‘Notorious’ een tijdloze klassieker die iedere filmliefhebber gezien móet hebben. Vooral de op het oog low-key slotscène siddert nog lang na.
Twee van de meest legendarische acteurs uit de hoogtijdagen van Hollywood staan in deze film tegenover elkaar; Cary Grant en Ingrid Bergman. Speelt Grant meestal de charmante held, in ‘Notorious’ is hij helemaal niet zo sympathiek. Sterker nog, de manier waarop hij de naïeve Alicia behandelt is bij vlagen buitengewoon gemeen. De menselijke trekjes die hij na verloop van tijd begint te vertonen – jaloezie en bezitterigheid – verraden dat Alicia hem toch niet helemaal koud laat. Bergman is een van de beste actrices aller tijden en laat dat hier opnieuw zien. De nihilistische party girl die ze aan het begin van de film is verandert langzamerhand in een breekbare jonge dame verstrikt in een web vol intriges.
De sterkste prestatie komt echter van de altijd sublieme Claude Rains, die van nazi-officier Sebastian een mens van vlees en bloed maakt. Hij mag dan dubieuze ideeën hebben, zijn liefde voor Alicia is oprecht en daarom vind je hem als kijker sympathieker dan Devlin. Sterk staaltje kijkermanipulatie natuurlijk van Hitchcock, om je als kijker te laten meeleven met de bad guy in plaats van de good guy. Rains werd geheel terecht genomineerd voor een Oscar, maar nam geen gouden beeldje mee naar huis. Het was de laatste in een reeks van vier nominaties (eerder werd hij genomineerd voor ‘Mr. Smith Goes to Washington’ (1939), ‘Casablanca’ (1942) en ‘Mr. Skeffington’ (1944)) voor deze geweldige bijrolacteur, die helaas geen van allen wist te verzilveren maar zeker een Oscar verdiende.
‘Notorious’ schreef in 1946 geschiedenis vanwege de voor die tijd ‘langste zoen uit de filmgeschiedenis’. Een record dat uiteraard na het wegvallen van de Hays Code (censuur) in 1967 uitgebreid werd overtroffen. Maar ‘Notorious’ is in veel meer opzichten een film om nooit te vergeten. De manier waarop spanning en romantiek via de stijlvolle cinematografie en het complexe script ineen zijn gevlochten is uniek en wordt wellicht alleen overtroffen door een ándere film van Hitchcock, ‘Vertigo’. ‘Notorious’ geeft inzicht in de donkere kant van de romantiek. Want hoe spannend de spionageperikelen ook zijn, het is de emotionele kant van het verhaal die van ‘Notorious’ een waar meesterwerk maakt. Deze film moet je absoluut gezien hebben!
Patricia Smagge
Waardering: 4.5
Bioscooprelease: 5 september 1947