Novembermond (1985)
Regie: Alexandra von Grote | 108 minuten | drama, oorlog, romantiek | Acteurs: Maurice Arama, Daniel Berlioux, Denise Boulet, Antonin Brunel, Nicole Camus, Marc Delestre, Danièle Delorme, Albert Delpy, Ingrid Dupont, Wolfgang Finck, Robert Florent, Stéphane Garcin, René Geney, Andreas Grothusen, Alexander Hauff, Yves Jansen, Max Mathias Klenke, Klaus Kowatsch, Maria Krasna, Julie Lefevre, Friedhelm Lehmann, Bernd Ludwig, Louise Martini, Tobias Meister, Krikor Melikyan, Christiane Millet, H.H. Müller, Gerhard Olschewski, Gabriele Osburg, Martin Peter, Herbert Heinz Pfeiffer, Bruno Pradal, Yvon Pradel, Barbara Ratthey, Lutz Riedel, Klaus Rohrmoser, Stéphane Romain, Olaf Rosenquist, Werner Stocker, Jean-Michel Vovk
Matig geschreven, geacteerd en geregisseerd drama over een onmogelijke liefde in oorlogstijd. De film is deels gebaseerd op waargebeurde feiten en doet af en toe aan ‘Aimée & Jaguar’ denken qua thematiek. Die vergelijking valt echter niet al te positief uit voor ‘Novembermond’, omdat er aan de uitwerking nogal wat schort en er genoeg op deze film aan te merken valt.
De Tweede Wereldoorlog is meestal een interessante achtergrond om een verhaal te vertellen en het uitgangspunt is intrigerend. Een joodse vrouw op de vlucht die een lesbische relatie aangaat, onderduikt bij haar geliefde, die haar probeert te beschermen door zich voor de Duitse bezetters in te zetten. Gecombineerd met verraad en gedwongen prostitutie, zit de film tjokvol met op zichzelf staande elementen die zich goed lenen voor een sterke en indrukwekkende film. Gelet op de hoeveelheid aan materiaal dat de makers in de film hebben verwerkt, had een miniserie ook voor de hand gelegen, om alle plotelementen tot hun volle recht te laten komen.
Regisseuse Alexandra von Grote, die ook het scenario schreef, vertilt zich echter aan dit project en weet de verschillende losse segmenten onvoldoende met elkaar te verbinden. Sommige scènes komen gehaast over en worden bijna afgeraffeld om weer naar de volgende scène te gaan. Een paar flashbacks zijn grofkorrelig gefilmd en hierdoor van mindere beeldkwaliteit, waardoor het soms lijkt alsof er uit een andere film geknipt en geplakt is. Ook de synchronisatie van de (Duitse)stemmen met hetgeen de (Franse) acteurs in werkelijkheid zeggen, is regelmatig onder de maat. Het heeft een lachwekkend effect, wat niet echt de bedoeling geweest kan zijn voor zo’n serieus onderwerp. Von Grote houdt de personages op afstand en vermijdt elke keuze om het verhaal meeslepend te maken. Potentieel interessante invalshoeken, zoals de politieke keuzes van de Franse regering en de morele keuze van SS-officier Hoffman (Werner Stocker), komen jammer genoeg maar amper uit de verf. De kijker krijgt hierdoor nooit de gelegenheid om in de karakters en de gebeurtenissen te investeren. Als het verhaal zich naar een dramatisch bedoelde climax heeft voortgesleept, waarin Férial de prijs betaalt voor haar lippendienst aan de Duitsers, roept dat echter geen emotionele weerklank op.
In ‘Novembermond’ staat de opbloeiende liefdesrelatie tussen de hoofdpersonen centraal. Helaas springt er maar geen vonk over tussen Gabriele Osburg, die de joodse November speelt en haar filmgeliefde Férial, gespeeld door Christiane Millet. De momenten waarin ze elkaar volgens het script moeten zoenen, zien er onbeholpen en ronduit amateuristisch uit. Zonder enige passie komen de obstakels die de vrouwen moeten overwinnen om bij elkaar te zijn, soms erg ongeloofwaardig over. Ook het acteerwerk van met name Osburg in de rest van de film is niet om over naar huis te schrijven. Of ze nu klaagt over haar overleden vader tegen bistrohoudster Chantalle (Louise Martini), daar aan het werk is, zich zorgen maakt over haar joodse identiteit of haar levensverhaal vertelt aan Férial, het is allemaal vlak en monotoon uitgesproken. Als het belangrijkste personage van de film alles wat haar overkomt nauwelijks lijkt te interesseren, hoe moet het dan met de kijker? Millet is beter op dreef, maar ook die kan de film nauwelijks een beter aanzien geven. De overige personages zijn grotendeels ééndimensionaal en lijken zich soms op het toneel te wanen in zowel houding als theatraal uitgesproken zinnen (al kan dat laatste ook aan de nasynchronisatie liggen). De al genoemde Martini heeft nog een aardige bijrol als voormalige geliefde van Novembers vader en haar werkgeefster in Parijs. Ook Stéphane Garcin zet de slappe Laurent, de broer van Férial, die net als zijn zus verliefd op haar wordt, best aardig neer. Verder zijn de acteurs vooral spreekbuis voor de door Von Grote geschreven scènes en is er geen ruimte voor meer dan enkel de zinnen opdreunen.
‘Novembermond’ is vooral een reeks van gemiste kansen om een goede film te maken. En een goede film is het zeker niet geworden. Wie had gedacht dat de schaduw van de holocaust en de verwoestende invloed van vervolging en uitroeiing op mensenlevens zo onverschillig kan worden weergegeven? Ondanks het feit dat de film vast vol goede bedoelingen zit, doet ‘Novembermond’ onrecht aan het onmenselijke leed dat zovelen is overkomen tijdens de grootste massamoord uit de geschiedenis.
Hans Geurts