Of Freaks and Men-Pro urodov i lyudey (1998)

Regie: Aleksey Balabanov | 93 minuten | drama, geschiedenis, horror | Acteurs: Sergey Makovetskiy, Dinara Drukarova, Anzhelika Nevolina, Viktor Sukhorukov, Alyosha Dyo, Chingiz Tsydendambayev, Vadim Prokhorov, Aleksandr Mezentsev, Igor Shibanov, Darya Yugrens, Tatyana Polonskaya, Olga Straumit, Richard Bogutskii, Valeri Krishtapenko, Evgeniy Erokhin

‘Of Freaks and Men’ brengt een ongewone combinatie van een verhaal dat zich afspeelt in een preutse tijd met een stoute seksuele ondertoon. Alsof deze prent in haar tijd het daglicht nooit mocht zien, zorgvuldig in een kluis is bewaard en nu dan eindelijk aan het grote publiek getoond mag worden. Maar niets is natuurlijk minder waar. De film werd nog kort voor de millenniumwisseling, ver van de vroege twintigste eeuw geschoten.

‘Of Freaks and Men’ is een absurdistisch samenspel van personen die met dunne draden aan elkaar verbonden zijn, maar waarvan de lijnen steeds duidelijker worden. Een bekend filmisch gegeven en basis van menig andere film. Maar in deze productie bijna briljant uitgevoerd. Bovenal vanwege gedetailleerd acteerspel dat ruim de gelegenheid krijgt zich door de camera te laten vangen. Vertolkt door acteurs die vanwege hun uiterlijk daadwerkelijk van toen lijken te zijn. Hoofdkarakter van het verhaal is Johan. Zijn pornografische fotostudio heeft grote impact op het leven van diverse families in zijn omgeving.

Alle hoofdpersonen hebben gemeen dat ze zijn doorgeschoten in hun fascinaties en obsessies. Voor de ene kijker misschien een symbool voor de moderne wereld en het kapitalisme, dat tegen dit historische decor overduidelijk zichtbaar wordt. Voor de ander wellicht gewoon een intermenselijk spannend schouwspel van absurde en geschifte personen. Misschien heeft die samenhang er voor gezorgd dat ‘Of Freaks and Men’ door velen als meesterlijk wordt bestempeld.

‘Of Freaks and Men’ doet naast filmisch ook zeker theatraal aan. Rijk aangeklede interieurs met talloze deuren, voeden de verbeelding van verhalen en scènes die zich erachter schuil houden. Als in een klucht. De afvlakkende tint van de in sepia opgenomen scènes geven daarbij praktisch de sfeer van vroegere tijden weer, en zorgen er direct voor dat het waardevolle acteertalent niet verdrinkt in prachtige en kleurige film settings. Want die zijn wel degelijk gebruikt. Het majestueuze stadsgezicht van St. Petersburg drukte daar een grote stempel op.
Tussentijdse teksten in beeld geven een intro of samenvatting van komende en afgesloten scènes. Een methode die regisseur Tarantino bijvoorbeeld ook graag gebruikt, maar die uiteraard ontleend is aan de stomme film van het vroege Hollywood. Hier vervangt gedragen klassieke muziek van Russische componisten de honky-tonk pianodeunen uit de tijd van Charlie Chaplin. Rusland heeft haar naam immers hoog te houden waar het gaat om het voortbrengen van grote componisten.

Films van regisseur Aleksey Balabanov (‘Brat’ en ‘Brat 2’) worden over het algemeen zeer goed ontvangen. Controversie voert in zijn werk de hoofdtoon. Zo ook hier. ‘Of Freaks and Men’ ging in 1998 tijdens het filmfestival van Cannes in première.

Tjeerd Kooistra

Waardering: 4

Bioscooprelease: 25 november 1999
DVD-release: 27 augustus 2012