On the Waterfront (1954)
Regie: Elia Kazan | 108 minuten | drama, romantiek, misdaad | Acteurs: Marlon Brando, Karl Malden, Lee J. Cobb, Eva Marie Saint, Rod Steiger, Pat Henning, Leif Erickson, James Westerfield, Tony Galento, Tami Mauriello, John F. Hamilton, John Heldabrand, Rudy Bond, Don Blackman, Arthur Keegan, Abe Simon
Regisseur Elia Kazan was het meest opvallende lid van de Hollywood-elite die in de jaren vijftig voor de senaatcommissie van ‘communistenjager’ Joseph McCarthy verscheen en daar namen noemde van mensen die wel eens communistische sympathieën zouden kunnen hebben. Veel van zijn collega’s keken hem vervolgens met de nek aan. De film ‘On the Waterfront’, over een heldhaftige verklikker, wordt algemeen beschouwd als Kazans antwoord naar zijn criticasters. Verraad is een centraal thema in deze film, gemaakt in 1954. Het zou een mijlpaal worden in de filmgeschiedenis, mede dankzij de memorabele performance van hoofdrolspeler Marlon Brando.
De vroegere prijsvechter Terry Malloy (Brando) knapt onder druk van zijn oudere en invloedrijke broer Charly (Rod Steiger) het vuile werk op van de corrupte ‘vakbondsman’ Johnny Friendly (Lee J. Cobb). Als er doden vallen begint hij te twijfelen aan de werkwijze van de vakbond aan het ruige Waterfront van New York. De broer, van het meisje waarop hij verliefd raakt, Edie Doyle (Eva Marie Saint) is een van de slachtoffers. Als de lokale pastoor, Father Barry (Karl Malden), duidelijk de kant kiest van de mensen die in opstand komen tegen de boef Johnny Friendly, knaagt het geweten nog meer en wil hij schoon schip maken.
‘On the Waterfront’ is een van de grootste klassiekers uit de jaren vijftig. Het verhaal is gebaseerd op de Pulitzer Prize winnende artikelenreeks (‘Crime on the Waterfront’) van Malcolm Johnson en door Bud Schulberg bewerkt tot een scenario. Regisseur Kazan beschikte over een formidable cast; alle acteurs zetten hun beste beentje voor. Als gevolg werden zowel Brando als Eve Marie Saint (die haar eerste filmrol speelde!) bekroond met een Oscar. En ook bijrolacteurs Malden (wiens karakter was gebaseerd op een echt bestaande ruige pastoor uit de New Yorkse achterbuurt Hell’s Kitchen, Father John Corridan), Cobb en Steiger werden genomineerd. In totaal sleepte de film maar liefst acht van die felbegeerde beeldjes in de wacht.
Met name de rol van Brando is bijzonder, omdat hij voor deze film met een geheel nieuw soort acteren op de proppen kwam; method acting. Hij is uitermate geschikt voor de rol van Terry Malloy, omdat hij zowel macho als gevoelig is. Bovendien zegt één blik van Brando meer dan duizend woorden. Tijdens de opnamen van de scène waarin Terry met Edie door het park loopt, laat actrice Eva Marie Saint per ongeluk haar handschoen vallen. Brando pakt hem op, speelt er even mee en trekt hem zelfs aan. Pas aan het eind van de scène geeft hij de handschoen terug. Op zich al een mooie handeling, maar als je bedenkt dat Brando het allemaal geïmproviseerd heeft maakt het des te opmerkelijker. Het tekent de briljante acteur, die eerder al succesvol samenwerkte met Kazan in ‘A Streetcar Named Desire’.
De film kent ook memorabele dialogen, waarvan de zin ‘I could’ve been a contender’ de bekendste is. Een krachtig verhaal over gerechtigheid, trouw, liefde en morele twijfel, voorzien van simpele, maar zeer effectieve dialogen. On the Waterfront’ van Elia Kazan uit 1954 heeft invloed gehad op een hele generatie filmmakers. Dit meesterwerk staat in de top tien (achtste plaats) van het American Film Institute. Uiteraard niet te missen!
Patricia Smagge
Waardering: 4