Operation Filmmaker (2007)
Regie: Nina Davenport | 95 minuten | documentaire | Met: Muthana Mohmed, Liev Schreiber, Peter Saraf, Elijah Wood, Nina Davenport, Dwayne Johnson, Matthew Stillman, Alberto Bonilla, Steven Chinni
Wanneer acteur Liev Schreiber (bekend van onder andere de ‘Scream’ trilogie) in 2005 op MTV een stukje ziet over Muthana Mohmed, een Irakese jongeman die in de reportage zijn liefde voor het filmvak uitspreekt, is hij geïntrigeerd. Het verhaal van de filmstudent, wiens school in Bagdad is verwoest bij een bombardement in de oorlog, raakt een gevoelige snaar bij Liev. Hij staat op het punt zijn regiedebuut te maken met de verfilming van Jonathan Safran Foer’s bestseller ‘Everything Is Illuminated’ met Elijah Wood in de hoofdrol. Samen met producer Peter Saraf besluit Liev de jongen wiens droom door de oorlog in duigen is gevallen, de kans van zijn leven te geven: hij nodigt hem uit om als stagiair aan de slag te gaan op de set van zijn film. Een unieke kans voor Muthana, die met een visum van een paar maanden, door Liev en consorten opgehaald wordt van het vliegveld in Praag, waar de opnamen plaats zullen vinden. Het is goed voor te stellen waarom de geschiedenis van de jongen zo’n uitwerking heeft op de Amerikanen. Schuldgevoelens spelen hierbij natuurlijk een grote rol. Liev en Saraf zijn links en dus tegen de oorlog.
Liev besluit het verhaal van Muthana te documenteren en vraagt filmmaakster Nina Davenport de jongen te volgen op de set. Het is het begin van een complexe relatie tussen Nina en Muthana. Na de eerste kennismaking wordt Muthana min of meer in het diepe gegooid en het is goed te zien dat hij moeite heeft met de verschillen tussen het Westen en dat wat hij gewend is. Hij voelt zich eenzaam. Scheldend op de inferieure klussen die hij moet doen, heeft hij overduidelijk geen besef van hoe de filmindustrie in elkaar steekt. Het concept ‘iedereen begint onderaan de ladder’ dringt niet tot hem door en hij voelt zich te goed voor het halen en brengen van snacks en drankjes voor de crew. Een belangrijke editing klus – het maken van een gag reel – wordt door hem verprutst omdat hij de beslissing neemt zijn kostbare tijd die hij voor de opdracht heeft te verdoen door een avondje te gaan stappen en langzamerhand raakt het geduld van de crew op. Het feit dat hij – meerdere malen – toegeeft George Bush te bewonderen, “hij heeft mijn leven veranderd”, zorgt ook voor onbegrip bij de Amerikaanse filmmakers. Terugkeren naar Bagdad is problematisch; vanwege zijn samenwerking met Amerikaanse Joden is de kans dat hem een liquidatie wacht, groot. Hoe waarschijnlijk dit is, wordt echter niet duidelijk, omdat Muthana Liev en Peter op een nogal manipulatieve manier van het feit probeert te overtuigen. Later kun je zijn oprechtheid over het graag weer terug naar huis keren om er voor zijn familie te zijn ook in twijfel trekken.
Zodra Muthana’s visum bijna verloopt schrikt hij wakker en regelt hij een stageplek als productie assistent bij de opnamen van ‘Doom’, een film die eveneens in Praag opgenomen wordt. Inmiddels heeft hij begrepen dat hij zich onmisbaar moet maken op de set, om zo zijn eigen kansen te creëren. Dwayne ‘The Rock’ Johnson trekt zich uiteindelijk het lot van Muthana aan en doet een wel heel genereus aanbod dat de Irakees met beide handen aanneemt. De strubbelingen tussen Muthana en Nina nemen inmiddels heftige vormen aan, hij verwijt de documentairemaakster dat zij puur en alleen haar film wil schieten en hem verder in de steek laat. Nina weigert eerst geld te geven aan de berooide filmstudent, omdat ze vindt dat het einde bijna zoek is. Haar dilemma is heel helder en begrijpelijk: het liefst wil ze natuurlijk van haar documentaire een succesverhaal maken, omdat dat tenslotte is wat het publiek graag ziet, maar hoe ver moet je gaan in je liefdadigheid?
‘Operation Filmmaker’ is een indringende film, die je aan het denken zet over verschillende zaken, zoals liefdadigheid en cultuurverschillen. Hoe de mening ook is die je na het zien van ‘Operation Filmmaker’ vormt over Muthana, je zult zonder twijfel zijn achtergrond in ogenschouw nemen. Het is immers nauwelijks voor te stellen hoe het is om op te groeien in een land dat van dictatuur naar oorlog zwalkt en ook de cultuurverschillen zijn te groot om zomaar naast je neer te leggen. Het is maar de vraag of één van Muthana’s vrienden, die eveneens aan de filmschool studeerden, meer gemotiveerd aan het werk waren gegaan als één van hen was gekozen in Muthana’s plaats. Petje af voor Nina Davenport die haar mening – hoewel in discussies met haar onderwerp haar standpunt wel duidelijk wordt – op een uitgebalanceerde manier in de documentaire verwerkt. Mooie documentaire.
Monica Meijer