Operation Homecoming: Writing the Wartime Experience (2007)

Regie: Richard Robbins | 81 minuten | documentaire | Met: Sharon D. Allen, Beau Bridges, Colby Buzzell, Richard Currey, Robert Duvall, Aaron Eckhart, Paul Fussell, Christopher Gorham, Edward Parker Gyokeres, Joe Haldeman, Sangjoon Han, Ed Hrivnak, Justin Kirk, Yusef Komunyakaa, John Krasinski, Jack Lewis, Josh Lucas, John McCary, Tim O’Brien, Peter O’Meara, James Salter, Michael Strobl, Anthony Swofford, Michael Thomas, Brian Turner, Blair Underwood, Tobias Wolff

Deze documentaire komt voort uit een project van de National Endowment for the Arts, een Amerikaanse overheidsinstelling die over kunstondersteuning en -subsidie gaat. Hiervoor zetten Amerikaanse militairen in Afghanistan en Irak hun ervaringen op papier door middel van poëzie, fictie, verslagen, brieven en dagboekfragmenten. Een deel van deze verhalen zijn inmiddels ook gebundeld tot een boek, maar regisseur Richard Robbins zag er meer in en maakte een documentaire die de verhalen tot leven probeert te brengen.

Er wordt gebruikt gemaakt van verschillende visuele technieken, als ondersteuning van de tekstfragmenten, die door middel van voice-over (door verschillende acteurs en sommige militairen) worden verteld. Zo wordt er al bestaand beeldmateriaal gebruikt, maar ook worden hele fragmenten in scène gezet en zelfs animatiesequenties komen aan bod. Daarnaast komen in intieme portretten verschillende militairen aan bod die toelichting geven op hun eigen werk en praten over de oorlog in het algemeen. Ook komen bekende auteurs, ook allemaal oudgedienden, aan het woord om hun kijk op de oorlogskwellingen te geven. De film blijft apolitiek en probeert vooral de menselijke, dagelijkse kant van de oorlog te tonen, die volgens de makers en soldaten onderbelicht is in de media. De inzichten van de auteurs geven een bijzondere toevoeging aan de film, maar de interviews met de soldaten zijn soms wat lang en zwakken het effect van de beeldfragmenten af. Sommigen daarvan zijn namelijk bijzonder gemaakt; bijvoorbeeld het humoristische verslag van het dagelijkse leven in de stoffige hel van de legerkampen of het ontroerende verhaal van de militaire arts die zijn ethische dilemma’s met de kijker deelt geven wel degelijk vernieuwende inzichten, maar deze momenten zijn schaars.

Hoewel de film er op momenten zeker in slaagt om inderdaad de ‘andere kant’ van de oorlog te laten zien, en de jongens en mannen (en één vrouw) menselijker te maken, ligt het er allemaal wel erg dik bovenop, en wordt de film bijna een soort verklaring; verontschuldiging voor het gedrag van militairen of zelfs voor de oorlog als geheel. Natuurlijk weet een gemiddelde soldaat ook niet altijd wat ze doen, en wordt zowel hij als de vijand gedreven door angst en zelfs verveling. Maar hiermee lukt het niet om genoeg op het emotionele vlak te raken. Misschien is dit bij een publiek uit de Verenigde Staten wel het geval, want uiteindelijk is het menselijke gezicht van de militairen toch wel erg Amerikaans en patriottisch, en levert de film voor een breed publiek te weinig op.

Ruby Sanders