Orca: Killer Whale (1977)

Regie: Michael Anderson | 92 minuten | drama, horror, thriller | Acteurs: Richard Harris, Charlotte Rampling, Will Sampson, Bo Derek, Keenan Wynn, Robert Carradine, Scott Walker, Peter Hooten, Wayne Heffley, Vincent Gentile, Don Red Barry

Vanaf half jaren zeventig bedachten mensen zich even voordat zij in zee of zelfs een zwembad sprongen. Steven Spielberg‘s ‘Jaws’ joeg namelijk de stuipen op het lijf van een generatie bioscoopgangers. Na ‘Jaws’ kwamen er vanzelfsprekend (mindere) vervolgen, waarin een zeebewoner wraak neemt op de mens. In ‘Orca’ heeft een door verdriet verscheurde vis het gemunt op een visser op leeftijd. Leuke film voor liefhebbers van het genre.

Wat betreft het verhaal doet ‘Orca’ weinig moeite om zich te onderscheiden van zijn beroemde voorganger. Producer Dino de Laurentiis (‘Hannibal’) moet het gevoel hebben gehad dat het verhaal van een gevaarlijke vis nog niet uitgemolken was. Wederom heb je aldus te maken met een eenling (Harris), die het gevecht aangaat met een uit de kluiten gewassen dier.

Vele shots doen denken aan ‘Jaws’. Ook in ‘Orca’ verliest iemand bijvoorbeeld een been aan het gevaarlijke beest. Daarnaast gaat er wederom een groep durfals op volle zee, in eenzelfde verouderde boot, met karakters die soms identiek zijn. De rollen van Roy Scheider en Richard Dreyfuss uit ‘Jaws’ lijken sprekend op die van Harris en Carradine. Tot zover weinig nieuws aan de horizon.

Interessanter aan ‘Orca’ is bijvoorbeeld de knappe weergave van hoofdrolspeler Harris. Harris (‘A Man Called Horse’), komt in het begin over als een ruwe, macho visser, maar transformeert gaandeweg in een door schuldgevoel gedreven man die zijn lot lijkt te accepteren. Met zijn inspirerende spel tilt de geboren Ier de film naar een hoger niveau. Gelukkig maar, want andere hoofdrolspelers kunnen niet aan hem tippen. De aantrekkelijke Rampling (‘Angel Heart’) neemt haar rol als wetenschapper zo serieus, dat je jezelf afvraagt waarom een intelligente vrouw met Britse tongval in vredesnaam achter een hork als Harris aanloopt. De uiteindelijke redenen die de film later openbaart, zijn op zijn minst zwak te noemen. Let ook op Will Sampson (‘One Flew Over the Cuckoo’s Nest’) in een aardige rol als…Indiaan.

‘Orca’ biedt ook veel voor liefhebbers van jaren-zeventig-kitsch. Zo is de wijze waarop twee orka’s aan het begin van de film speels in zee duiken, met een wel erg idyllische zonsondergang, nogal zoet van smaak. Maar eigenlijk ook wel weer erg blits. Houd voorts rekening met een aantal goedkoop ogende effecten, die je kunt accepteren of waardoor je afknapt. Toppunt is een scène waarin de orka oog in oog staat met Harris, die op het scheepsdek toekijkt. De camera zoomt in op het beest, een simpel rood licht moet het geheel spannender maken en het shot eindigt met de gedeaante van Harris in het oog van het beest: bijzonder! De fraaie filmmuziek van Ennio Morricone zorgt verder bij tijd en wijlen voor een brok in je keel.

‘Orca’ verscheen, evenals een film als ‘The Deep’, ten tijde van de ‘Jaws’-hype. Ben je gefascineerd door dieren die ineens mensen aanvallen, dan is ‘Orca’ je film. Probleem is wel dat de orka nooit zo’n grote angst opwekt als een losgeslagen witte haai. Ondanks een aantal tekortkomingen, een onderhoudende en boeiende film uit het gevaarlijke-vissen-genre.

Robbert Bitter