Plan 9 from Outer Space (1959)

Regie: Edward D. Wood, Jr | 79 minuten | science fiction, horror | Acteurs: Tor Johnson, Vampira, Tom Keene, Gregory Walcott, Dudley Manlove, Mona McKinnon, Bela Lugosi, John Breckinridge, Lyle Talbot, Duke Moore, Joanna Lee, Carl Anthony, Norma McCarty, David de Mering, Bill Ash, Conrad Brooks, Gloria Dea, Ben Frommer, Paul Marco

Deze film heeft de reputatie één van de slechtste films aller tijden te zijn en de gemiddelde kijker zal al snel kunnen beamen dat deze reputatie grotendeels, zo niet volledig terecht is. Deze film is bedoeld als een horrorfilm waarbij de dreiging moet komen van buitenaardse bezoekers en de door hun toedoen diverse opgestane doden. Het is echter de vraag of deze film de kijker ook maar de geringste huiver kan bezorgen…

Er verrijzen drie van deze doden uit het graf, in de film zombies genoemd. Slechts de weer tot leven gekomen politie-inspecteur vertoont nog enigszins specifiek zombiegedrag door houterig bewegend in de rondte te stampen. De vrouwelijke dode die tot leven komt lijkt op een kruising tussen een vampier en een heks, waarbij ze zich dienovereenkomstig met uitgestrekte klauwen voortbeweegt. Haar optreden doet vooral alleen haar actricenaam ‘Vampira’ eer aan. Als derde opgestane dode duikt Dracula-vertolker Bela Lugosi op. Hij richt zich op zijn bekende wijze herhaaldelijk met gestrekte armen in zijn volle lengte op en strekt daarbij zijn (Dracula)cape zo ver mogelijk uit. Ook slaat hij op zijn bekende manier zijn cape om zich heen. Aldus onderstreept Lugosi’s optreden zijn jarenlange typecasting als Dracula-personage. Zijn en Vampira’s optreden maken duidelijk dat deze manier van typecasting de totstandkoming van een dreigende sfeer niet ten goede komt. Wat daarbij ook niet helpt is dat de acteur die de rol van Lugosi na diens overlijden tijdens de opnamen van deze film overnam, een duidelijk afwijkend postuur heeft van dat van Lugosi. Verder komt de dreiging van de buitenaardsen ook niet uit de verf. Het blijft bij wat loos gepraat dat uitmondt in een anticlimax wanneer ze bewust diverse gewapende aardbewoners in hun ruimteschip binnenlaten en zelf zo al gauw niet veel meer in te brengen hebben…

De overige acteerprestaties, mede in de hand gewerkt door een slecht script, zijn ook al niet om over naar huis te schrijven: houterig acteerwerk waarbij men zich vaak op suffige wijze voortbeweegt, slechte dialogen, onnatuurlijk overkomende spreektonen…Wat ook opvalt is het inactief en twijfelachtig gedrag van vele personen, waarin met name dat van de politie uitblinkt. Ondanks de op de begraafplaats gevonden doden beperkt het politie-onderzoek zich tot het links en rechts wat rondstruinen door de politie-inspecteur. Ook wanneer deze inspecteur luttele seconden na de door hem afgevuurde pistoolschoten dood wordt aangetroffen wordt er geen enkele moeite gedaan om de dader te vinden. Het politie-onderzoek beperkt zich tot wat losse opmerkingen, waarna het direct wordt afgesloten met de scherpzinnige conclusie dat ‘…inspector Clay is dead… murdered … and somebody is responsible…’. De nalatigheid van deze volmaakt incompetente politie-agenten is natuurlijk bedoeld om de opgestane doden gedurende langere tijd ongestoord de omgeving onveilig te laten maken, maar geloofwaardig is het geen seconde. Ook de handelingen van andere personages en diverse situaties en gebeurtenissen roepen te veel vragen op om de film op enige manier serieus te kunnen nemen…

Ter verdediging van de ondermaatse acteerprestaties kan gezegd worden dat de wel bijzonder kleinschalige decors de houterigheid voor een groot deel in de hand werken en daarbij zelf ook de kwaliteit van deze film omlaag halen. Een houten schot met een gordijn en twee ervoor geplaatste stoelen moeten doorgaan voor de cockpit van een vliegtuig… waarbij de benodigde vliegtuigapparatuur schittert door afwezigheid. In diverse andere scènes bestaat de achtergrond zelfs volledig uit gordijnen waar achter vandaan diverse personages naar voren stappen om hun zegje te doen. Ook bestaat het decor soms slechts uit een lichte of donkere achtergrond waarin verder niets te onderscheiden is. De decors waar voor de verandering wel de nodige aandacht aan is besteed blinken helaas ook niet uit in natuurgetrouwheid. Daarnaast onderstreept het gebruik van de camera ook duidelijk de decorbeperkingen. De camera richt zich op een specifiek punt en blijft stilstaan of beweegt zich slechts in zeer beperkte mate om niet buiten de grenzen van de kleine decors te komen…veel scènes komen daardoor statisch over en de geringe bewegingsvrijheid van de acteurs maakt zodoende duidelijk dat hun houterigheid niet alleen henzelf verweten kan worden…

Een opsomming geven van alle tekortkomingen in deze film is een ondoenlijke zaak, en wel omdat ze zich aan de lopende band voordoen. Slechte acteerprestaties, slechte decors, slecht script, slecht camerawerk…het is moeilijk aan te nemen dat deze film toendertijd met serieuze bedoelingen is gemaakt. De film komt over als een satire waarin op komisch bedoelde wijze alles opzettelijk en overdreven amateuristisch in elkaar is gezet en zal de kijker dan ook vooral op de lachspieren werken. Als gevolg van het op alle fronten deerniswekkend amateurisme is deze film echter wel hoe dan ook een unicum waaraan het tevens zijn cultstatus te danken heeft. Voor de liefhebbers van klassieke griezel/science fiction films, evenals voor de liefhebbers van komedies in deze genres, is er daarom maar een advies mogelijk: als deze film voorbij komt…kijken !!!

Frans Buitendijk