Platoon (1986)
Regie: Oliver Stone | 120 minuten | actie, drama, oorlog | Acteurs: Charlie Sheen, Willem Dafoe, Tom Berenger, Keith David, Kevin Dillon, Forest Whitaker, Francesco Quinn, Johnny Depp, Richard Edson, John C. McGinley, Reggie Johnson, David Neidorf, Mark Moses, Chris Pedersen, Tony Todd
Van alle films die er over de oorlog in Vietnam zijn gemaakt, is ‘Platoon’ misschien wel de bekendste. De controversiële regisseur Oliver Stone heeft dan ook een realistisch beeld geschetst van deze strijd. Met een cast vol topacteurs aan zijn zijde is ‘Platoon’ dan ook een verontrustende film over deze vuile oorlog geworden.
Vietnam is een tijd die veel Amerikanen het liefst zo snel mogelijk willen vergeten. Een groot aantal doden aan eigen zijde en een verloren oorlog is iets dat men in Amerika niet gemakkelijk kan accepteren. Juist deze open wond van de Amerikaanse geschiedenis wordt door Stone genadeloos uiteengerukt en in expliciete beelden getoond.
Dat de Amerikanen niet met schone handen en ongehavend uit de strijd kwamen komt vaak aan bod in Stone’s versie van Vietnam. De tegenstellingen tussen goed en kwaad wordt vertolkt door de verhoudingen tussen de personages van acteurs Dafoe en Berenger. Waar Dafoe’s personage zo humaan mogelijk omgaat met de (jonge) soldaten en hen een zo goed mogelijk bestaan hoopt te geven in de oorlog, zo slecht behandelt Berenger zijn mannen. In de ogen van hem zijn de soldaten niets meer dan slachtvoer voor hongerige Vietnamese kogels. Het is erg makkelijk om de motieven van Brengers personage als ‘slecht’ af te doen, maar in een oorlog is alles geoorloofd: zo zegt de geschiedenis.
De spagaathouding van goed en kwaad blijft de hele film in tact. Stone probeert zijn film op deze manier realistisch neer te zetten. Immers, geen enkel mens is enkel goed of kwaad. Een mooie poging, helaas zijn de twee personages die deze boodschap moeten overbrengen te stereotype om te overtuigen. Dafoe speelt een halve heilige die alles op alles zet om ‘zijn’ manschappen te redden en Berenger is te ‘slecht’ in zijn rol als wraakzuchtig militair. Heldenmoed en opoffering is mooi, maar in een oorlog zijn deze eigenschappen eerder uitzondering dan gewoonte. Het is te makkelijk om in deze waardes van goed en kwaad te denken.
Een ander kritiekpunt is de rol van Charlie Sheen. De jonge acteur dient als een soort gids die je door het verhaal van de film loodst. Helaas is zijn rol nogal magertjes uitgevoerd. Je krijgt geen band met zijn karakter, omdat zijn rol nogal leeg vertolkt wordt. Sheen loodst je door het verhaal, maar meer dan dat doet hij eigenlijk niet. Tenminste de acteerprestaties van Sheen verbleken bij iedere tegenspeler, ervaren rotten als Dafoe, Berenger, David en Dillon spelen hem moeiteloos het scherm af. Erg jammer, omdat Sheen eigenlijk een veel te belangrijke rol heeft.
Maar dat doet niets af van de vele kwaliteiten die de film wel heeft. Aan zowel Vietnamese als Amerikaanse zijde worden de gruweldaden belicht. Zo wordt een Vietnamees dorpje in brand gestoken en zijn bikkelharde man-tegen-man gevechten te zien. Ook het racisme tegenover Afro-Amerikanen in het leger wordt belicht, evenals het drugsmisbruik door vele Amerikaanse soldaten. Stone laat een ontluisterend beeld zien, althans voor veel van zijn landgenoten, van een vuile oorlog. Zeker gezien de gebeurtenissen van de oorlog in Irak blijft deze film actueel en is Stone’s kritische blik op zijn landgenoten nog steeds relevant.
Frank v.d. Ven
Waardering: 4
Bioscooprelease: 29 april 1987