Pocahontas (1995)

Regie: Mike Gabriel, Eric Goldberg | 81 minuten | animatie, avontuur, drama, familie, geschiedenis, musical, romantiek | Originele stemmencast: Irene Bedard, Judy Kuhn, Mel Gibson, David Ogden Stiers, John Kassir, Russell Means, Christian Bale, Linda Hunt, Danny Mann, Billy Connolly, Joe Baker, Frank Welker, Michelle St. John, James Apaumut Fall, Gordon Tootoosis, Jim Cummings

Disney’s 33e lange animatiefilm is de eerste die gaat over werkelijk bestaande personages en het levert een film op die misschien oprecht, plechtig en sereen is, maar ook minder actievol, romantisch of humoristisch als sommige eerdere kunstwerkjes van de grote animatiestudio. Pocahontas is voor kijkers die niet bekend zijn met dit verhaal waarschijnlijk interessant en leerzaam – al is natuurlijk niet alles feitelijk correct – en ook de aandacht die er is voor de cultuur van de indianen (van de filmmakers welteverstaan) is verfrissend, maar het gebruikelijke entertainmentgehalte wordt niet gehaald.

Om de romantische aspecten wat minder dubieus of controversieel te maken, is Pocahontas een jaar of tien ouder gemaakt dan de 14 jaar oud die ze oorspronkelijk was toen ze John Smith ontmoette. Een begrijpelijke beslissing, hoewel het gezien het tamme en platonische karakter van de romance in de film eigenlijk best had gekund. Misschien was de thematiek en de les die aan Smith wordt geleerd dan nog scherper geweest. Nu al is het een behoorlijke reality check voor Smith wanneer hem door een vreemde, zogenaamde onbeschaafde vrouw de ogen worden geopend, en hij eerder de kortzichtige barbaar is, en zij de verlichte, intelligente dame. Als het ook nog een kind was geweest, was het helemaal een les in nederigheid voor Smith geweest.

Maar nu werkt het ook, en de scènes waarin het tweetal van elkaar leren en vooral Smith zich open leert te stellen voor andere gebruiken en de natuur (en leert te “schilderen met de kleuren van de wind”) behoren tot de meest geslaagde van de film. Het wordt mooi lyrisch en poëtisch wanneer Pocahontas het Oscarwinnende liedje “Colors of the Wind” zingt, en de kijker een prachtige stroom pastelkleurige blaadjes vormt die door de wind worden meegenomen, en om het prachtig lange zwarte haar van Pocahontas dwarrelen. Dit lied is overigens ook meteen het beste onderdeel van de filmmuziek, of liever de selectie liedjes in zijn geheel. De meeste nummers zijn namelijk helaas vaak mat, chaotisch en weinig melodisch.

Een sterk punt van Disneyfilms is ook vaak de komische noot, waar de gebruikelijke sidekicks voor zorgen. Of het nu Jiminy Cricket is, Stampertje, of Mushu, een goed komisch karakter kan vaak de show stelen. In ‘Pocahontas’ is het hier wat karig mee gesteld. Wasbeer Meeko doet zijn best als beste vriend van Pocahontas, en er zijn ook nog een verwend hondje en een kolibirie die een duit in het zakje doen, maar meer dan een flauwe glimlach kunnen de capriolen van deze beesten de kijker niet ontlokken.

De schurk zal helaas ook geen plaats krijgen in het rijtje klassieke Disney-slechteriken. Gouverneur Ratcliffe is een opgeblazen, belachelijk utiziend individu dat in plaats van schrik vooral vermoeidheid en ergernis opwekt. Er gaat nauwelijks dreiging van hem uit, wat misschien ook te maken heeft met de zinloosheid van zijn missie. Hij gaat maar gewoon oorlog voeren met de indianen omdat hij denkt dat er goud in hun land aanwezig is, zonder hiervoor maar één concrete aanwijzing te hebben.

De animatiestijl moet je smaak zijn. met hoekige vormen van de gezichten, minimalistische gelaatstrekken, en weinig diepte of dynamiek in de achtergronden. Het zachte kleurgebruik werkt in ieder geval wel sfeerverhogend en past goed bij de aardse,  Indiaanse cultuur. Interessant genoeg is de pratende boom, Grandmother Willow, in tegenstelling tot de meeste andere personages, tamelijk gedetailleerd geanimeerd, vooral in de dynamiek van de bast wanneer ze gaat praten.

De strijd tussen de Engelsen en de Indianen ziet er voor iedere buitenstaander onzinnig uit en zonder een echt duidelijk, aansprekend onderwerp waarmee de plot voortgedreven wordt, is de interesse waarschijnlijk niet optimaal aanwezig. De boodschap van verbroedering en vreedzaamheid wordt duidelijk gecommuniceerd en uiteindelijk zijn het natuurlijk de nobele Indianen die zegevieren (en dan vergeten we maar even hoe het verder is gegaan). De wijze waarop de relatie tussen Smith en Pocahontas aan het einde van de film vorm krijgt, is dan wel weer verrassend. Of het de filmbeleving ten goede komt is voor de kijker zelf om te beslissen.

Bart Rietvink

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 23 november 1995
Blu-ray-release: 30 mei 2012