Poetry – Shi (2010)
Regie: Lee Chang-dong | 139 minuten | drama | Acteurs: Yun Jung-Hee, Ahn Nae-sang, Lee Da-wit
Het begin is nog onschuldig: in de eerste scène van ‘Poetry’ zie je in eerste instantie enkele jonge kinderen langs een rivierbedding spelen. Dat stokt echter al snel, wanneer een jong meisje levenloos in de rivier langs drijft. Het is verleidelijk om de associatie te leggen met ‘Twin Peaks’, de mysterieuze televisieserie (waar later een film bijkwam) van David Lynch (1990). Deze vergelijking gaat niet helemaal op, maar net als in de serie van Lynch blijkt al redelijk snel dat de dood van het meisje slechts de aanleiding voor allerlei andere ontwikkelingen vormt en zelf steeds meer op de achtergrond geraakt.
De meest prominente rol in ‘Poetry’ is weggelegd voor Mija (Yoon Jeong-Hee), een vrouw op leeftijd bij wie de ouderdom zijn tol begint te eisen, wat ze maar moeilijk kan verkroppen. Omdat haar dochter elders werkt en geen tijd heeft voor de opvoeding van haar zoon, is Mija met die taak behelst. Die opvoeding gaat echter allerminst vlekkeloos: de kleinzoon is een moeilijke puber, die tussen lamlendigheid en baldadigheid laveert en voornamelijk slaapt en tv kijkt. Er zijn niet een, maar wel twee generatiekloven tussen hem en Mija, die de energie lijkt te missen om haar kleinzoon in het gareel te houden.
Wanneer deze jeugdige baldadigheid ernstige consequenties blijkt te hebben, is het voor Mija maar moeilijk om de realiteit onder ogen te zien. Ze confronteert hem in het geheel niet met zijn misstappen om zijn gedrag zo bij te sturen, en tijdens een belangrijke bespreking hierover met andere ouders loopt ze pardoes weg, om in de tuin de bloemen te gaan bewonderen.
De film laat in het midden of dit een kwalijke zaak is of niet: de vaders met wie ze overlegt tonen zich louter in hun zoons geïnteresseerd en willen de hele situatie zo snel mogelijk onder het tapijt schuiven, om de toekomstperspectieven van hun zoons zo smetteloos mogelijk te houden. Hierbij wordt het lot van de slachtoffers wel heel makkelijk als irrelevant weggezet. Aan de andere kant: elke ouder zou zijn of haar kind in een dergelijke situatie in bescherming nemen, dus is het de vraag of dit wel zo’n foute keuze van ze is.
Mija bemoeit zich hoe dan ook maar amper met de situatie. Ze gaat op een cursus om poëzie te leren schrijven, in een poging zich vooral te concentreren op de mooie dingen des levens. Dit lukt echter maar amper: ondanks de pogingen tot het opdoen van inspiratie komt ze niet verder dan het schrijven van wat losse flarden in haar kladblokje. Daarnaast slaagt ze er ook nauwelijks in om de ernstige problemen waar ze in de realiteit mee geconfronteerd wordt het hoofd te bieden. Ze kan de verantwoordelijkheid die ze opgelegd heeft gekregen niet of nauwelijks aan.
Het is mooi en opvallend om te zien dat deze boodschap stilistisch zo duidelijk naar voren komt: ‘Poetry’ is ironisch genoeg op dat vlak zo gespeend van enige lyriek dat het alleen maar als gortdroog te typeren valt. De kleuren willen maar niet sprankelen, er is geen close-up of filmmuziek te bekennen en de shots zijn allemaal ontzettend statisch. Zelfs hierin vindt Mija de schoonheid, de inspiratie niet waar ze naar op zoek is. Als je dit vergelijkt met een andere redelijk recente arthouse film met poëzie als hoofdthema, ‘Bright Star’ van Jane Campion, had het verschil niet groter kunnen zijn: in die biografische film over de dichter John Keats is, min of meer als ode aan en reflectie van zijn dichtkunst, bijna elk shot opgebouwd als ware het een strofe uit een vurig, Romantisch gedicht. ‘Poetry’ gaat compleet de andere kant uit en maakt daarmee veel indruk. Het enige minpunt is wellicht de grote hoeveelheid korte scènes die de ouderdomsgebreken van Mija moeten tonen: op een gegeven moment is die boodschap wel duidelijk. Daarnaast staat tegenover dat hoofdrolspeelster Jeong-Hie Yun, een grand old lady van de Zuid-Koreaanse cinema die al sinds 1994 niet meer in een film geacteerd heeft, een indrukwekkende rol neerzet, waarin ze knap wisselt tussen speelsheid, verstrooidheid, vertwijfeling en geslepenheid.
In een kalm tempo wordt naar een climax toegewerkt, die je bijna niet meer verwacht – de term spanningsboog is maar ternauwernood op de film van toepassing – en daardoor des te indrukwekkender uitpakt. De hele film lang hoop je als kijker dat het Mija eindelijk eens lukt om meer dan twee dichtregels aan elkaar te rijgen, maar wanneer het dan zover is slaat vooral de vertwijfeling toe. Als de inspiratie uit zulke pure tragiek voortkomt, is het dan niet louter een goed teken wanneer je niet in staat bent om poëzie te schrijven? Of is het juist een teken van troost dat grote tegenspoed tot zoveel artisticiteit leidt? ‘Poetry’ laat de keuze aan de kijker om te oordelen. Mede hierdoor is het een meesterlijke film, die nog lang door het hoofd zal malen.
David van Marlen
Waardering: 4.5
Bioscooprelease: 10 februari 2011