Polisse (2011)

Regie: Maïwenn | 134 minuten | drama | Acteurs: Karin Viard, Joey Starr, Marina Foïs, Nicolas Duvauchelle, Maïwenn Le Besco, Karole Rocher, Emmanuelle Bercot, Frédéric Pierrot, Arnaud Henriet, Naidra Ayadi, Jérémie Elkaïm, Riccardo Scamarcio, Sandrine Kiberlain, Wladimir Yordanof, Laurent Bateau, Abdelkader Belkhodja, Sophie Cattani, Louis-Do de Lencquesaing, Anthony Delon, Marcial Di Fonzo Bo, Lou Doillon, Louis Dussol, Carole Franck, Carla Guffroy, Audrey Lamy, Julien Landais, Riton Liebman, Nina Rodriguez, Anne Suarez

‘Polisse’ werd bij het Filmfestival van Cannes 2011 bekroond met de Prijs van de Jury voor de Beste film. Regisseur Maïwenn (die zelf in de film de rol van de fotografe Melissa vertolkt) kwam op het idee van deze film na het zien van een documentaire op TV. Alle gebeurtenissen in de film zijn gebaseerd op feiten, maar in de details van sommige zaken zijn wat dingen veranderd. De film gaat over werk en leven van een Parijse politie-eenheid gericht op kinderbescherming en minderjarigen.

Wat de medewerkers van deze eenheid dagelijks meemaken, neemt ons mee naar de donkere kanten van het menselijk handelen. Op indringende wijze wordt soms afgedaald in de diepste krochten van de menselijke ziel. Misbruik van kinderen in velerlei vorm, maar ook kinderen die zelf extreem afwijkend gedrag vertonen: we nemen er dagelijks via de media kennis van. In het filmscenario is de druk die het werken onder deze omstandigheden op deze mensen legt en de manier waarop dit doorwerkt naar hun privéleven subliem verwerkt.

In een bijna documentaireachtig overkomende filmstijl volgen de gebeurtenissen elkaar aanvankelijk in hoog tempo op. Telkens confronteert het verhaal ons met rechercheurs die eerst uiterst omzichtig bij kinderen moeten proberen te achterhalen wat er eigenlijk is gebeurd om daarna daders (ouders, grootouders, een atletiektrainer, etcetera) indringend te confronteren met hun gedrag. Dat gaat er bepaald niet zachtzinnig aan toe. Misbruik wordt in eerste instantie veelal glashard ontkend of er wordt slechts schoorvoetend en met grote tegenzin toegegeven dat ‘mijn hand wel eens wat uitschoot bij het wassen, maar dat was toch eigenlijk erg liefdevol bedoeld’?

Op een felrealistische wijze dendert de film in de eerste helft als een trein over je heen. De rechercheurs worden elke dag geconfronteerd met nieuwe zaken, die zij door hun grote werkdruk in hoog tempo moeten behandelen. Het is voor hen bijna een levensvereiste niet emotioneel betrokken te raken bij deze zaken, zonder deze overlevingskunst zouden zij er zelf snel aan onder door gaan. Hoe voorkom je dat je werkend in een dergelijke situatie niet volkomen doordraait en afknapt – of erger – er totaal gedesillusioneerd – op enige wijze uitstapt? De camera volgt hen hierbij dicht op de huid, waardoor het realistisch gehalte alleen maar hoger wordt.

Door die werkdruk worden zij onderling onvermijdelijk geconfronteerd met frustraties, teleurstellingen, terugslagen, cynisme, obstructie door superieuren met andere belangen en ook onderlinge tegenstellingen. Ook zij zijn mensen met hun eigen verwachtingen en feilen. Kunnen zij elkaar voldoende steunen en daarmee overeind houden? Die spanningen, maar tegelijk ook de collegiale camaraderie is op magnifieke wijze in de gebeurtenissen verwerkt.

Klinkt het onderwerp zo zwaar dat je deze film maar moet mijden? Dan zou je een uitstekende film missen die je bij het kijken voortdurend vasthoudt. Het is niet allemaal zo zwaar op de hand. Het verhaal bevat meer dan voldoende zwarte humor als zelfs de door de wol geverfde rechercheurs door jongeren wordt verweten met hun morele opvattingen in een vorige eeuw te leven. Bepaalde dingen doe je toch gewoon? Voor een nieuwe smartphone wil je je toch best als ruilmiddel inzetten? De veelvuldige wisselingen tussen de werk- en privésituatie van de rechercheurs geeft ons fraaie doorkijkjes naar de uitwerking op het thuisfront. Kun je hier thuis nog over praten? Wat mag je nog met je eigen kinderen doen? Ook de onderlinge collegiale verbale veldslagen houden – hoe tegenstrijdig dit wellicht zal klinken – de film toch als een harmonieus kijkspel in balans.

Regisseur Maïwenn schuwt bepaald niet de politiek een veeg uit de pan te geven. Een dader die een invloedrijke positie bekleedt wordt soms beschermd door ‘hogere machten’. Het recht is dan (maar dat weten we in Nederland natuurlijk ook al lang) niet voor iedereen gelijk. Sommige superieuren leggen zich dan op bijna laffe wijze neer bij een ‘aanwijzing’ van boven een verdachte – vanwege zijn positie – niet al te hard aan te pakken.

De film heeft de juiste toon getroffen en kent emotioneel beladen, aangrijpende, hartverscheurende en ontroerende momenten. De balans is overeind gehouden waarbij de valkuil van goedkope sensatie of ranzigheid kundig is vermeden. De rolbezetting is uitstekend ingevuld, de diverse personages worden sterk vertolkt en zijn meer dan levensecht in hun uitvoering.

In een fraaie slotscène krijgt dit sociale drama een wending die subliem de wanhoop van de een, maar ook de hoop van de ander tot uitdrukking brengt. Rauw, ongepolijst, emotioneel, overtuigend. Voortdenderend als een ‘rollercoaster’, fascinerend én magistraal.

Rob Veerman

Waardering: 4

Bioscooprelease: 5 januari 2012
DVD-release: 7 mei 2012