Pompoko – Heisei tanuki gassen ponpoko (1994)
Regie: Isao Takahata | 119 minuten | animatie | Acteurs: Norihei Miki, Nijiko Kiyokawa, Gannosuke Ashiya, Shigeru Izumiya, Takehiro Murata, Makoto Nonomura, Kokondei Shinchou, Yuriko Ishida
Wasberen die met hun scrotum kunnen vliegen? Het moet niet veel gekker worden. Je kunt van het Japanse Studio Ghibli zeggen wat je wilt, maar aan fantasie heeft het ze nooit ontbroken. In ‘Pompoko’ schotelt de studio je een bizarre fabel voor waar zowel kinderen als volwassenen van kunnen genieten.
In ‘Pompoko’ draait het om de vrijwel uitgestorven diersoort Tanuki. Deze Japanse diertjes lijken op een kruising tussen een wasbeer en een wombat. Wat de beesten extra bijzonder maakt, is dat ze zichzelf kunnen transformeren in zowat alles wat ze zien. Deze unieke eigenschap is de enige overlevingskans voor de groep nog levende Tanuki’s, als de mensheid hun leefgebied bedreigt. Om de steeds verder groeiende bevolking van onderdak te voorzien, moet de leefomgeving van de dieren eraan geloven. De Tanuki’s pikken dit niet en gebruiken hun krachten om de mensen op afstand te houden.
‘Pompoko’ is een vreemde film. Zelfs voor Ghibli begrippen. De animatiefilm kan maar geen keuze maken wat het wil zijn. Aan de ene kant grossiert de film in kinderlijke humor vol slapsticksituaties, terwijl de anime daadwerkelijk volwassen onderwerpen aansnijdt en relevante onderwerpen aan de kaak stelt. Kinderen zullen niet alles begrijpen, terwijl de volwassen kijker naar kinderlijke liedjes en flauwe grappen moet kijken en luisteren. Geef toe: wasberen die met hun ballen kunnen vliegen en mensen verstikken, is wel erg melig. Ranzig wordt het gestunt met de genetalia niet in beeld gebracht overigens.
In de kern is ‘Pompoko’ een maatschappij-kritische film die zaken als milieuverontreiniging, machtsmisbruik en miscommunicatie onder de aandacht brengt. De Tanuki zijn van nature een vredelievend en goedaardig volk. Als de zaken er slecht voorstaan, barst de bom en wordt er actie ondernomen. Niet verbaal, maar met geweld. Niets menselijks is de Tanuki vreemd en al snel ontstaat er onrust in eigen gelederen. De boodschap is goed, maar het schort aan een gedegen uitwerking.
Het verhaallijntje over de Tanuki is te kort om over de gehele linie te boeien. Als Ghibli de film een dik half uur had ingekort, was de film beter te behapstukken geweest. ‘Pompoko’ duurt te lang en kent teveel overbodige scènes. Visueel gezien is de film ook een allegaartje. Realistisch ogende scènes worden afgewisseld met cartoony passages die niet op het realisme aansluiten. De onconsistente stijlwisselingen oigen verwarrend en zijn slordig door elkaar heen verweven. Wat overblijft is een aardige film. Niet meer en niet minder. Alleen mag je van Ghibli meer verwachten. Jammer.
Frank v.d. Ven