Private (2004)

Regie: Saverio Constanzo | 93 minuten | drama, oorlog | Acteurs: Mohammad Bakri, Lior Miller, Tomer Russo, Arin Omary, Hend Ayoub, Karem Emad Hassan Aly, Marco Alsaying, Sarah Hamzeh, Amir Hasayen, Niv Shafir

Mohammad (Mohammad Bakri) is leraar en vader van vijf kinderen. Hoewel hij een modern man is, die verder kijkt dan alleen de Palestijnse kant van het conflict, is hij ook en vooral een principiële man die weigert zich uit zijn eigen huis te laten jagen. Nog voor de inval door Israëlische soldaten smeekt zijn vrouw hem te verhuizen uit bezet gebied, maar Mohammad houdt voet bij stuk. Met dramatische gevolgen.

Als er een inval plaatsvindt, lopen de spanningen tussen het gezin en de soldaten, maar ook binnen het gezin zelf, hoog op. Mohammad leeft het leven door alsof er niks gebeurd is, zelfs als ze alleen nog maar de benedenverdieping mogen gebruiken en voor elke beweging toestemming moeten vragen. Ondertussen wordt zijn vrouw een moegestreden moeder, toont de in vaders ogen toch al teleurstellende zoon openlijk zijn angst, radicaliseert de dochter, en komt de jongste dochter in een soort shock terecht.

‘Private’ is een dogma-achtig gemaakte film, en juist die stijl maakt het toch al beklemmende verhaal nog beklemmender. Als kijker lijk je echt over de schouders van het gezin mee te kijken en beleef je hoe de zware omstandigheden hun sporen in het gezin achterlaten. Dat je zelf ook al kan bedenken wat die sporen zullen zijn, maakt de film niet minder indrukwekkend.

Maar regisseur Constanza is verder gegaan dat dat. Hij laat niet alleen de te verwachten gevolgen zien, maar toont ook aan dat zulke ongewone omstandigheden ook onvoorspelbare gevolgen kunnen hebben. Natuurlijk verwacht je dat er spanning binnen zo’n gezin ontstaat, dat er ruzie ontstaat of dat er juist pijnlijke stiltes vallen. Natuurlijk weet je ook dat niet elke soldaat hetzelfde is, en dat ze eigenlijk geen idee hebben waarom ze in dat huis moeten zitten. Maar dat juist de meest radicale dochter, die wil vechten tegen dit onrecht, ook oprecht nieuwsgierig wordt naar de soldaten, dat is toch wel verrassend. Wat begint als ‘spionage’, eindigt in nieuwsgierigheid naar de mensen aan ‘de andere kant’. Een gouden vondst is dat ze op een gegeven moment aan haar kleine broertje uitlegt hoe die soldaten op de bovenverdieping leven, welke grappen ze over elkaar maken, en hoe ze er uitzien. Op bijna liefdevolle manier vertelt dit radicale meisje dat de een geplaagd wordt omdat hij zo dik is, en dat de ander ‘als een meisje’ voor de spiegel staat om te kijken of zijn haar goed zit.
Juist dit soort onverwachte wendingen, hoe klein soms ook, geven de film iets extra’s. Het maakt het verschrikkelijke van de situatie enerzijds menselijker en anderzijds juist ook wranger. Een groepje gewone mensen maakt het elkaar moeilijk omdat ze onmachtig zijn voorbij hun afkomst en cultuur te kijken. Die onmacht komt tot een climax in het einde van de film. Hoe de film afloopt, wordt aan de kijker zelf overgelaten, maar elk mogelijk scenario komt voort uit en geeft voeding aan de onmacht en haat in een conflict dat wel eeuwig lijkt te duren.

Hoewel ‘Private’ op interessante wijze is gefilmd, is het duidelijk dat dit geen film is die gemaakt is voor de kunst op zich. Dat is vooral te zien bij de acteurs. Constanzo heeft ervoor gekozen met Palestijnse en Israëlische acteurs te werken. Het maakt de film geloofwaardig, maar tegelijk springt geen acteur er echt uit. De rollen worden overtuigend genoeg, maar wel enigszins voorspelbaar en clichématig gespeeld. De twee uitzonderingen hierop zijn de rollen van de twee jongste kinderen. De shock waarin het meisje verkeert, en de onbevangenheid van het jongetje maken veel indruk.

Saverio Constanzo heeft met ‘Private’ een indrukwekkende aanklacht tegen oorlog en haat gemaakt, juist door verder te gaan dan alleen maar het conflict op zich te tonen. Dat hij dat op zo’n overtuigende wijze doet zonder dat zelfs maar een druppel bloed in beeld komt, is erg knap.

Daniël Brandsema

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 21 april 2005