Professor Layton en de eeuwige diva – Reiton kyôju to eien no utahime (2009)
Regie: Masakazu Hashimoto | 95 minuten | actie, drama, thriller, animatie, avontuur, fantasie, science fiction | Originele stemmencast: Maki Horikita, Nana Mizuki, Mamiko Noto, Yô Ôizumi, Shiro Saito
Een animatiefilm die is geproduceerd door de man achter Pokémon en als bronmateriaal een gameserie voor de Nintendo DS heeft, kan bijna niet serieus genomen worden door de serieuze, zichzelf respecterende filmliefhebber. Gamebewerkingen leveren zelden geslaagde films op, laat staan dat een puzzelspel – met avontuurlijke elementen, dat wel – op een handheld van Nintendo dit tij zou kunnen keren. Het beruchte ‘Super Mario Bros.’, met Nintendo’s grootste held in de hoofdrol, heeft elke goodwill op dit vlak genadeloos de grond ingeslagen. En hoewel ‘Pokémon’ wel degelijk een gigantisch succes is (geweest), is het niet iets waar toeschouwers die de pubertijd zijn gepasseerd warm voor lopen. Wat een verrassing dan, dat de film ‘Professor Layton en de Eeuwige Diva’ een enorm vermakelijke animatiefilm blijkt te zijn voor zowel jong als oud, die enerzijds trouw blijft aan de personages en puzzelelementen van de game en anderzijds prima op zichzelf kan staan met een volwassen filmverhaal vol avontuur, actie, en zelfs drama. Laat deel twee maar komen!
Bij het starten van de dvd of blu-ray lijken de voortekenen niet gunstig te zijn, wanneer de kijker met een promotiefilmpje voor de nieuwe game over Professor Layton voor de Nintendo DS wordt geconfronteerd. Maar alle scepsis blijkt ongegrond wanneer de film zelf begint, met zijn snelle, lichtvoetige introducties, de cartoony maar toch aimabele personages en de mooi vormgegeven locaties in Londen. Luke, de jonge assistent van Layton, fungeert als verteller, waardoor er sommige achtergronden en verhaalelementen snel gecommuniceerd kunnen worden en de kijker meteen in de wereld van Layton en zijn avontuur kan duiken. Niet de meest filmische oplossing misschien, maar het is tenminste efficiënt. En eigenlijk vertellen de eerste scènes al genoeg over de karakters en bezigheden van Layton en Luke: Ze moeten, als een soort McGyver, Indiana Jones, of Sherlock Holmes, een puzzel oplossen om een grote deur te kunnen openen en een schurk te kunnen pakken. Ondertussen wordt de band tussen mentor en pupil alleen maar sterker.
De parallellen met Sherlock Holmes (en Watson) en James Bond zijn overduidelijk – er zijn zelfs fragmenten van de iconische Bondmuziek te horen – maar de inspiraties lijken zelfs terug te grijpen naar Griekse mythes en legendes. Zo zijn de puzzels en proeven die de bezoekers van het operahuis opgelegd krijgen door de kwade genius in de film als de beproevingen die Odysseus door de Griekse goden kreeg opgelegd. Alleen de stem van de schurk is te horen – van bovenaf, als de stem van God – die voor iedere puzzel de regels uitlegt en over leven en dood lijkt te regeren. Het kan ook geen toeval zijn dat de verloren stad in de film Ambrosia heet, naar het voedsel van de (Griekse) Goden. De makers kennen duidelijk hun klassiekers.
De puzzels presenteren zich als een interessant moraalspel: Van de grote groep bezoekers kan er maar één winnaar overblijven, die de ultieme prijs kan winnen: het eeuwige leven. De keerzijde van de medaille is dat alle verliezers zullen sterven. Een zelfde soort test of dilemma als in die andere Japanse productie, ‘Battle Royale’, waar studenten op een eiland gevangen genomen werden en hier alleen af konden komen door elkaar te vermoorden. Uiteindelijk wordt het niet zo wrang of psychologisch belastend als dit verhaal, aangezien het al snel duidelijk wordt, dat de deelnemers geen keus hebben en elkaar niet letterlijk naar het leven hoeven staan bij het uitvoeren van de opdrachten. Maar de puzzelelementen krijgen desalniettemin een interessante dramatische lading door deze context. Je zit als kijker werkelijk in spanning en het is af en toe best wel even slikken, wanneer er weer een groep mensen door een opening in de vloer valt na een verkeerde oplossing van een puzzel. Ook filmisch worden er elegante shots gebruikt om spanning op te wekken, bijvoorbeeld door de “camera” van een dramatisch moment af te wenden en bijvoorbeeld op een zachtjes bewegende luchter aan het plafond te richten.
Maar, hoewel het voor de allerkleinsten zeker te spannend zal zijn, ‘Professor Layton en de Eeuwige Diva’ blijft een familiefilm en is toch duidelijk bedoeld als entertainment. En dat biedt de film, met humor, cartoony personages, en veel actie: achtervolgingen per auto, zelfgemaakte vliegmachine, vuistgevechten, en zelfs een ongelooflijke reddingsactie van Luke op het “lichaam” van een gigantische robot – een cliché uit Japanse animatiefilms dat hier kennelijk ook niet mocht ontbreken. Maar ondanks de ontploffingen en soms hevige strijd, het belangrijkste zijn toch de liefde en de vriendschap. Dit blijkt de belangrijkste onthulling van de film te zijn, in enkele intieme en melodramatische momenten tussen een vader een dochter, waarbij ook weer plaats is voor bespiegelingen over leven, dood, en de onsterfelijke ziel – of in ieder geval liefde. De Japanners kunnen het toch niet laten om zelfs iets “simpels” als een filmbewerking van een puzzelspel iets filosofisch mee te geven.
Het lijkt een wat vreemde combinatie van elementen, maar in ‘Layton en de Eeuwige Diva’ werkt het vaak bijzonder goed, met voor ieder wat wils. De jeugdige kijker kan zich spiegelen aan de energieke en enthousiast pratende Luke, lachen om de slapstick van de overdreven inspecteur, en genieten van de puzzels en vondsten van Layton, terwijl de volwassen kijker zich iets meer op de dramatische elementen kan richten en daarnaast kan genieten van de mooie 3D-omgevingen waarin de simpel getekende 2D-personages zich bevinden. Er valt altijd wat te beknibbelen: op het toch wat opgeklopte melodrama, de soms omslachtige en wat zinloze puzzels, het ontbreken van wat welkome context, wellicht, maar eigenlijk kunnen we van ‘Professor Layton’ alleen maar blij worden. De film doet de spellen (waarschijnlijk) eer aan, is geslaagd als op zichzelf staande animatiefilm, en is prima genietbaar voor jong en oud, met goed gedoseerde humor, drama, en actie. En hij biedt de kinderen een prima rolmodel, want Luke’s grootste wens is om een gentleman te worden, net als Layton. Een diepe buiging dus, voor de makers van de film.
Bart Rietvink