Prozac Nation (2001)

Regie: Erik Skjoldbjærg | 95 minuten | drama | Acteurs: Christina Ricci, Jason Biggs, Anne Heche, Michelle Williams, Jonathan Rhys Meyers, Jessica Lenge, Jesse Moss, Nicholas Campbell, Zoe Miller, Sheila Paterson, Rob Freeman, Nicole Parker, Frida Betrani, Klodyne Rodney, Ian Tracey, Cindy Lentol, Emily Perkins, Christine Anton, Lou Reed

Dat Christina Ricci een begenadigd actrice is, zullen velen beamen. Ze bewees dit al op negenjarige leeftijd in ‘Mermaids’, waar ze de dochter van Cher speelde; de eerste rol die ze zelf écht graag wilde was zeven jaar later in ‘The Ice Storm’ van regisseur Ang Lee. Ook schitterde ze naast Charlize Theron in de film ‘Monster’, waarvoor Theron een Oscar won. Van wegspelen van het scherm was echter geen sprake, Ricci had zo’n zelfde beeldje evengoed verdient. Voor de verfilming van ‘Prozac Nation’ heeft de mooie actrice heel wat over gehad, niet alleen heeft ze de film geco-produceerd, ze gaat ook voor het eerst uit de kleren. Over het nut van deze scène kan getwist worden, het geeft echter wel aan hoezeer Ricci geloofde in de film en wat het haar waard was.

‘Prozac Nation’ is gebaseerd op de gelijknamige bestseller van Elizabeth Wurtzel, die in dit boek haar depressie beschreef. Het is volledig autobiografisch, Wurtzel maakt geen geheimen van haar misbruik van alcohol, drugs en sex en vertelt openhartig over haar verslaving aan Prozac, hét middel tegen depressiviteit eind jaren tachtig (het medicijn werd in 1988 voor het eerst op de markt gebracht). Het boek wordt bewonderd en verguisd, maar het staat vast dat het een hulpmiddel is geweest voor veel mensen die zich in het verhaal herkennen. Wurtzel zelf wordt in de media overigens ook vaak gehoond, aanleiding hiervoor zijn haar opmerkingen over 9/11, zij woonde vlak bij de Twin Towers in New York en was thuis op het moment van de ramp. Haar woorden zijn echter waarschijnlijk uit hun context gehaald, waardoor het lijkt dat ze kil en onemotioneel reageerde op de gebeurtenissen van deze zwarte dag in de geschiedenis. Haar uitlatingen hebben er overigens toe geleid dat de film niet snel is uitgebracht. De film ging weliswaar in première op het Filmfestival in Toronto in 2001, maar heeft daarna nog jaren op de planken gelegen, alvorens besloten werd – door het vertrek van de broertjes Bob en Harvey Weinstein bij Miramax – de film toch in welke vorm dan ook op de markt te brengen. In 2005 beleefde de film zijn première in Amerika, op kabel-tv.

In ‘Prozac Nation’ vertolkt Ricci de rol van Elizabeth ‘Lizzie’ Wurtzel, bijna twintig, nog maagd en een eenling. Ze heeft een sterke band met haar moeder (Jessica Lange), die haar bijna haar hele leven alleen heeft opgevoed. Tegelijkertijd is ze blij dat ze onder het juk van haar moeder uitkan, als ze gaat studeren aan Harvard. Lizzie wil schrijfster worden, maar, zoals ze zelf zegt, heeft ze Harvard niet nodig om schrijfster te worden. Op de universiteit voelt ze zich in eerste instantie alleen, tot ze haar kamergenoot Ruby (Michelle Williams) ontmoet. Ze belooft haar dat ze ‘beautiful literary freaks’ zullen worden. Briljant, donker en sexy. Die belofte wordt al gauw waargemaakt en Lizzie en Ruby feesten er op los. Lizzie ontmoet Noah (Jonathan Rhys Meyers), die haar de geneugten van XTC én sex leert. De dag erna viert Lizzie het verliezen van haar maagdelijkheid met een ‘lost my cherry’-feest en gaat vreemd met de vriend van Ruby, Sam (Jesse Moss, ‘Ginger Snaps’). Als ze een prijs voor haar artikel over een Lou Reed concert wint, wordt de druk om te moeten schrijven groter en gaat het mis. In dat Lou Reed concert zit overigens een briljante scène, waarin de hallucinaties van een onder invloed van XTC verkerende Wurtzel, prachtig in beeld worden gebracht.

Lizzie kampt met een writer’s block en weigert te gaan slapen. Als ze na dagen achter elkaar zonder slaap instort, brengen Ruby, Sam en Noah haar naar een Dr. Sterling (Anne Heche). Deze weigert haar echter medicatie te geven. Ondertussen komt Ruby achter het bedrog van haar vriendin met Sam en Lizzie besluit een kamer voor zichzelf te vragen. Haar moeder bezoekt haar en staat machteloos. Lizzie belooft met haar verjaardag thuis te zijn en haar moeder is dolgelukkig en bereidt een feestje voor. Op dit feest, waar alleen Lizzie’s grootouders aanwezig zijn, escaleert de boel weer. Het is duidelijk dat Lizzie in haar depressie de mensen die om haar geven pijn doet, ze misbruikt ze onbewust en het lijkt of ze er plezier in schept haar naasten te kwellen. Uiteraard is dit alleen maar een gevolg van haar ziekte. Bij vlagen beseft ze wat ze gedaan heeft en heeft dan diepe spijt.

Omdat de ziekte van Lizzie zo centraal staat in de film en haar veelal egoïstische acties daarmee samenhangen, is het moeilijk sympathie voor het hoofdpersonage op te brengen. Maar onwillekeurig trekt het bekwame acteerspel van Ricci je de film in en gaat het verhaal onder je huid zitten. Ze weet perfect een heel scala aan emoties over te brengen, frustratie, woede, angst, onzekerheid, blijdschap en verliefdheid en dat is knap. Ook de bijrolacteurs zetten elk een prima prestatie neer. Michelle Williams (‘Dawson’s Creek’, ‘Brokeback Mountain’) is uitstekend gecast als de sympathieke Ruby, die haar vriendin graag wil helpen maar uiteindelijk besluit om voor zichzelf te kiezen. Ook Jessica Lange overtuigt in haar rol als neurotische, kettingrokende moeder, het spreekwoord ‘de appel valt niet ver van de boom’ is zeker op haar karakter van toepassing, want ze vertoont weinig respect voor haar dochter. Jason Biggs (de ‘American Pie’ serie) is een verrassing: zijn vertolking van Rafe, de lieve vriend van Lizzie, schreeuwt om meer van dit soort rollen voor de aantrekkelijke acteur. Jonathan Rhys Meyers is perfect als de aardige jongen met wie Lizzie een kortstondige affaire heeft, en die niet begrijpt wat voor een ellende in wording hij heeft versierd. Anne Heche als Dr. Sterling tenslotte is ook overtuigend als de koele serene psychiater, vooral de scène waarin ze Lizzie behoed voor zelfmoord is erg mooi.

Naast de onsympathieke hoofdrolspeelster is er nog een nadeel aan de film: de voorspelbaarheid ervan. De acteurs zetten hun rollen zo goed neer, dat je precies aanvoelt waar hun betrokkenheid met Lizzie stopt. Zij is niet door haar naasten te helpen, daarvoor heeft ze Prozac nodig. Een trieste waarheid. ‘Prozac Nation’ is een sterk drama, dat met een uitermate goed presterende cast een breed publiek verdient. Zien als je ‘Girl, Interupted’ goed vindt, houdt van films die nog lang in je gedachten blijven, als je vrolijk bent of in een dip zit.

Monica Meijer