Radio Gibbon – The Natural World Collection: Planet of the Apes: Radio Gibbon (2009)
Regie: Alex Broad | 50 minuten | documentaire | Voice-over: Adrian Edmondson
Gibbons zijn met afstand de behendigste mensapen. Ze houden zich vooral op in het bladerdak van de tropische wouden in Zuidoost-Azië, waar ze met een ongeëvenaarde behendigheid van tak naar tak slingeren. Vooral de enorm lange armen stellen de gibbon in staat om als een ware luchtacrobaat door het bos te banjeren. Saillant detail: in tegenstelling tot de meeste mensapen loopt de gibbon rechtop als hij het bomenrijk verlaat en de oerwoudbodem opzoekt. Maar net zoals de meeste wilde primaten zijn gibbons in het moderne tijdsgewricht verworden tot bedreigde dieren wier leefgebied steeds verder lijkt te krimpen. Zeker op Borneo maakt het weelderige regenwoud massaal plaats voor palmolieplantages om de onstilbare westerse honger naar kant en klare supermarktproducten te voeden.
Reden genoeg voor de jonge Fransman Chanee Brulé om huis en haard achter zich te laten en zijn leven op een opmerkelijke manier volledig in dienst van de bescherming van de gibbon te stellen. Voor veel mensen zou dit een hele stap zijn, maar niet voor Chanee. Gepassioneerd vertelt de Fransman hoe hij al vanaf zijn vroege jeugdjaren een ongeëvenaarde interesse heeft in gibbons en hun leefwereld. Van jongs af aan observeerde hij al uren aan een stuk gibbons in Franse dierenparken, waardoor hij een rasexpert is als het aankomt op deze intrigerende apen. Op zijn vijftiende schreef het wonderkind zelfs al een boek over gibbons. In Kalimantan probeert Chanee aandacht voor het precaire lot van de gibbon te vragen via zijn radiostation Radio Kalaweit (kalaweit is het Borneose woord voor gibbon). Radio Kalaweit is een succes en inmiddels zelfs een van de best beluisterde radiostations in Centraal-Kalimantan. “We merken bijvoorbeeld dat meldingen over illegaal als huisdieren gehouden gibbons tegenwoordig razendsnel binnenkomen omdat iedereen nu op dergelijke praktijken let, mede dankzij onze uitzendingen”, weet Chanee. Naast het radiostation beschikt Project Kalaweit ook over een rehabilitatiecentrum waar verweesde en in beslag genomen gibbons worden voorbereid op een terugkeer naar het wild. Het samenbrengen van koppeltjes is een even delicate als essentiële stap in het proces dat uiteindelijk moet culmineren in de vrijlating van de gibbons in hun natuurlijke leefomgeving.
In tegenstelling tot veel andere natuurdocumentaires uit de stal van de BBC steunt ‘Radio Gibbon’ niet primair op spectaculaire actiebeelden. Wat beklijft is vooral de tomeloze passie en inzet van een man die zijn hart volgt om een levenswens te vervullen. Vergeet motieven als financieel gewin of de zucht naar bewondering, status, erkenning of adoratie, het enige doel dat Chanee Brulé heeft is het redden en rehabiliteren van zo veel mogelijk gibbons, met als ultiem einddoel het behouden van de dieren in hun natuurlijke leefomgeving. Het reilen en zeilen van het gibbonproject wordt met veel subtiliteit, gevoel en oog voor detail in beeld gebracht door de makers van ‘Radio Gibbon’. Verder is het ook apart om de normaal doldwaze en baldadige grapjurk Adrian Edmondson (‘Bottom’, ‘The Young Ones’) als ingetogen en serieuze verteller eens in een heel andere rol te horen.
‘Radio Gibbon’ is een mooi en uitermate ontroerend portret van een gepassioneerde man en de prachtige, maar helaas steeds zeldzamer wordende dieren die hij levenslang in zijn armen heeft gesloten.
Frank Heinen