Reds (1981)

Regie: Warren Beatty | 188 minuten | drama, biografie, geschiedenis | Acteurs: Warren Beatty, Diane Keaton, Edward Herrmann, Jerzy Kosinski, Jack Nicholson, Paul Sorvino, Maureen Stapleton, Nicolas Coster, M. Emmet Walsh, Ian Wolfe, Bessie Love, MacIntyre Dixon, Pat Starr, Eleanor D. Wilson, Max Wright, George Plimpton, Harry Ditson, Leigh Curran, Kathryn Grody, Brenda Currin, Norman Chancer, Dolph Sweet, Jack O’Leary, Gene Hackman, Gerald Hiken, William Daniels, Dave King, Joseph Buloff, Stefan Gryff, Roger Sloman, Stuart Richman, Oleg Kerensky, Shane Rimmer, Simon Jones, Miriam Margoyles, John Ratzenberger

Hij is de enige Amerikaanse staatsburger die begraven ligt in het Kremlin in Moskou. John Reed (1887-1920) verwierf internationale bekendheid als schrijver van het boek ‘Ten Days That Shook the World’, over de Russische Revolutie, die hij als een van de weinige Amerikanen van dichtbij meemaakte. Door zijn boek was Reed in één klap een beroemde journalist. Vanaf dat moment ging het bergafwaarts met hem. Hij werd een van de spilfiguren in de socialistische Amerikaanse politiek, die uit elkaar spatte toen de communisten zich wilden afscheiden. Maar ook binnen de communistische partij kon geen overeenstemming worden gevonden. Uiteindelijk keerde Reed terug naar Moskou, waar hij zich meldde als lid van de Comintern, de internationale communistenraad. De idealist Reed botste met de keerzijde van het communisme, maar er was voor hem geen weg meer terug. Uiteindelijk stierf hij in 1920, op slechts 32-jarige leeftijd, aan tuberculose en een ernstige nierkwaal die hem al langer teisterde.

Reeds levensverhaal werd in 1981 succesvol verfilmd door Warren Beatty, die zelf de hoofdrol voor zijn rekening neemt. Omdat een al te zware politieke ondertoon kijkers misschien af zou kunnen schrikken, koos Beatty ervoor om de focus te leggen op Reeds relatie met schrijfster en feministe Louise Bryant (Diane Keaton), al verliest hij het politieke aspect nooit uit het oog. De twee lopen elkaar in Portland tegen het lijf en hoewel Louise in die tijd getrouwd was met een tandarts, besluit ze met Reed mee te gaan naar New York. Greenwich Village is dé plek waar het gebeurt, hier komen intellectuelen, politieke dieren, kunstenaars en schrijvers samen om met elkaar over het leven te discussiëren. Hier ontmoet ze onder anderen de geharde anarchist Emma Goldman (sterke rol van Maureen Stapleton) en de depressieve toneelschrijver Eugene O’Neill (Jack Nicholson), met wie ze een affaire begint als blijkt dat John wel erg vaak op pad gaat om zijn politieke ambities te vervullen. Maar hoe ver de twee ook uit elkaar groeien, ze komen toch elke keer weer bij elkaar terug. Louise volgt John overal waar hij gaat, al moet ze er de halve wereld voor rondreizen.

‘Reds’ is net zo zeer een film over Reed als over Bryant. Beatty, die tien jaar zwoegde om dit project van de grond te krijgen en behalve regisseur en hoofdrolspeler ook de producent en de scenarioschrijver is, is erin geslaagd om een voor veel mensen abstract thema (politiek) tastbaar en menselijk te maken. Hij deed dit bovendien in een tijd waarin de Koude Oorlog nog geregeld de kop opstak en socialisme en vooral communisme verboden woorden waren. Beatty kwam ermee weg (hij wist nota bene een aantal grote bedrijven ervan te overtuigen te investeren in zijn film) en kaapte flink wat prijzen weg voor zijn film (‘Reds’ verdiende twaalf Oscarnominaties en verzilverde er drie, waaronder voor beste regie). Hoe hij ermee wegkwam? Door van Reed veel meer te maken dan een politiek beest. Hij is geen puur rationele socialist, hij is een man die graag daar wilde zijn waar wat gebeurde. Een man met gebreken. Want de onderhandelingen binnen de Amerikaanse socialistische partij liepen onder meer mis omdat de leidersfiguren Reed en Fraina (Paul Sorvino) te grote ego’s hadden. In de Verenigde Staten gingen geluiden op dat ‘Reds’ het communisme te veel ophemelt, maar wie goed kijkt ziet dat Beatty juist ook de gebreken van de ideologie blootlegt. Het communisme klinkt in theorie misschien wel heel mooi, maar blijkt in de praktijk onuitvoerbaar, lijkt hij te willen zeggen.

Dat ‘Reds’ zo goed uitpakt, is grotendeels te danken aan de uitmuntende casting. Beatty zet Reed neer als een nobele held die ergens voor staat, maar heeft ook zijn eigen jongensachtige branie gehouden waardoor hij een speelse draai weet te tegen aan zijn personage. Keaton is zo mogelijk nog beter als Louise Bryant. Soms is ze de zelfverzekerde feministe die niet met zich laat sollen, op andere momenten toont ze zich kwetsbaar en afhankelijk. Enerzijds voelt ze zich als liberale en vrijgevochten vrouw thuis in Greenwich Village, anderzijds kan ze zich maar moielijk aanpassen aan de heersende normen in de hippe New Yorkse wijk. De enige die haar lijkt te zien staan is O’Neill, die verliefd op haar wordt. Het is goed voor te stellen dat ze zich overgeeft aan zijn avances. Maar als ze moet kiezen tussen beide mannen, hoeft ze daar niet lang over na te denken. Zowel Nicholson als Keaton en Beatty verdienden een Oscarnominatie, maar alleen Maureen Stapleton wist deze te verzilveren. In kleinere rollen zijn tal van bekende acteurs te zien, onder wie Gene Hackman, Jerzy Kosinski, M. Emmet Walsh en Edward Hermann. Beatty interviewde ‘ooggetuigen’, die hij de gebeurtenissen van commentaar laat voorzien. Hoewel deze fragmenten soms afleiden van het verhaal, geven ze vaak ook extra inzicht en zorgen ze voor een komische noot.

‘Reds’ was ten tijde van zijn release een gewaagde film, zeker in de Verenigde Staten. En zelfs nu de Koude Oorlog al jaren voorbij is, zijn er Amerikanen die deze film niet als een politiek pamflet kunnen zien. In werkelijkheid is ‘Reds’ veel meer een historisch liefdesepos, dat zich – al dan niet toevallig – afspeelt tegen de achtergrond van de Oktoberrevolutie van 1917. Voor Warren Beatty was dit absoluut een levenswerk en hij mag er trots op zijn. ‘Reds’ weet zijn publiek dankzij schitterend geschoten beelden, een sterk verhaal en vooral ijzersterk acteerwerk ook decennia na de Koude Oorlog nog mateloos te boeien. De film mag dan ruim drie uur duren, de 188 minuten vliegen voorbij.

Patricia Smagge

Waardering: 4

Bioscooprelease: 8 april 1982