Regilaul, Songs of the Ancient Sea (2012)

Regie: Ulrike Koch | 106 minuten | documentaire

Wat moet het heerlijk zijn om alle talen van de wereld te beheersen, of in ieder geval te verstaan! Het niet kennen van Ests voelt bij het zien van en vooral luisteren naar ‘Regilaul, Songs of the Ancient Sea’ in ieder geval aan als een gemis. De documentaire van de Zwitserse Ulrike Koch gaat over Regilaul, een oude, maar nog zeer levende, muzikale traditie in Estland. De teksten zijn weliswaar ondertiteld, maar, zoals een van de geïnterviewden in de film al aangeeft, zijn deze zo rijk en krachtig, dat het gewoonweg zonde is dat je het met de vertaling moet doen.

‘Regilaul, Songs of the Ancient Sea’ wijkt niet zo heel veel af van Ulrike Kochs eerdere documentaires. De filmmaakster gunde de kijker met ‘Die Salzmänner von Tibet’ (1997) en ‘Ässhäk, Tales from the Desert’ (2004) ook al een blik op culturele tradities die ons Westerlingen vreemd zijn. In ‘Regilaul’ krijgen we een keur aan beoefenaars en componisten van deze vorm van muziek maken te zien. Deze ‘talking heads’ belichten ieder een aspect van het onderdeel van deze fascinerende Estse cultuur. Er wordt in korte interviews ingegaan op de geschiedenis en de betekenis ervan voor het land, de persoonlijke ervaringen van de geïnterviewden en het belang van de natuur en haar inwoners voor Regilaul. Gelukkig blijft het niet bij deze gesprekjes, maar krijgen we ook veel muziek te horen en te zien. Heel gevarieerde optredens zijn het, van een groepje vrouwen in een soort tuinhuisje, tot een optreden met een orkest. Er is zelfs een opname van een openluchtfestival, waarbij een rockband (met doedelzak!) laat horen dat Regilaul een grote inspiratiebron is geweest. De al eerder genoemde teksten gaan over allerlei onderwerpen, soms morbide (wat door het monotone van de muziek bijna angstaanjagend moet zijn als je de taal verstaat), soms lief. En soms wijzen ze je de weg.

Verfrissend is dat er nu eens in een documentaire een traditie centraal staat die blijkbaar niet onder druk staat. Hoewel je misschien anders zou verwachten, wordt Regilaul door de meest uiteenlopende mensen beoefend, zelfs de jongste generatie doet ijverig mee. We zien onder meer meisjes met de basisschoolleeftijd optreden, maar ook rimpelige oude mannen, een heel stel bloedmooie jonge vrouwen, een gezin met twee kinderen voor een knapperend haardvuur en een paar stoere jongemannen. Het doet goed om te zien dat een land deze rijke traditie met gemak in stand kan houden, al had het geen kwaad gekund om ook tegengeluiden te horen.

Ulrike Koch heeft de beschikking over haar vaste cameraman en landgenoot Pio Corradi, die de prachtige natuur van Estland mooi weet te vangen in enkele oogstrelende opnamen. De keuze de ‘webcam’ achtige beelden van een arendsnest toe te voegen is op zich te verdedigen, maar deze zullen niet bij iedereen in de smaak vallen, omdat het punt dat de filmmaakster er blijkbaar mee wil maken ook al overtuigend door de andere natuuropnamen gebracht wordt.

Het is jammer dat Koch moeite gehad lijkt te hebben afscheid te nemen van veel beeldmateriaal. Lang niet alle fragmenten zijn relevant en hoe interessant Regilaul ook is, 1 uur en 45 minuten is voor een documentaire echt aan de lange kant. De structuur en het ritme dat het gekozen onderwerp van deze film zo hypnotiserend maakt, ontbreekt ironisch genoeg in de documentaire. ‘Regilaul’ bevat veel boeiende informatie en mooie beelden, maar de vorm waarin Koch het gegoten heeft doet het onderwerp niet helemaal recht. Dat neemt niet weg dat ‘Regilaul, Songs of the Ancient Sea’ voor liefhebbers van culturele tradities, wereldmuziek en in het bijzonder de Baltische staten een aanrader is. De (kennismaking met deze bijzondere vorm van) muziek alleen al maakt het de moeite waard.

Monica Meijer

Waardering: 3

Bioscooprelease: 13 december 2012
DVD-release: 2 december 2014