River of No Return (1954)
Regie: Otto Preminger | 91 minuten | western, avontuur | Acteurs: Robert Mitchum, Marilyn Monroe, Rory Calhoun, Tommy Rettig, Murvyn Vye, Douglas Spencer, Fred Aldrich, Claire Andre, Hal Baylor, Don Beddoe, Larry Chance, John Cliff, Edmund Cobb, John Doucette, Geneva Gray, Ed Hinton, Mitchell Kowall, Mitchell Lawrence, Jarma Lewis, Jack Mather, Ann McCrea, Harry Monty, Fay Morley, Paul Newlan, Barbara Nichols, Ralph Sanford, Jerome Schaeffer, Harry Seymour, Arthur Shields, John Veitch, Harry Wilson, Will Wright
De enige western die regisseur Otto Preminger ooit maakte was ‘River of No Return’ (1954). Het was een klus die nogal wat voeten in de aarde had. Preminger had eigenlijk helemaal geen zin om de film te maken, maar had nog contractuele verplichtingen bij 20th Century Fox. Dit was de laatste film die hij in dienst van een studio maakte, daarna ging de eigenzinnige regisseur zijn eigen weg. Bijkomstig probleem was de aanwezigheid van Marilyn Monroe op de set. De onzekere actrice werd voortdurend omringd door haar onuitstaanbare acteercoach Natasha Lytess, die Preminger het bloed onder de nagels vandaan haalde door Monroe op een geaffecteerde, onnatuurlijke manier te laten acteren. Het was naar verluid co-ster Robert Mitchum die met zijn ontspannen benadering de goede vrede op de set wist te bewaren. Was Lytess vervelend, dan gaf de acteur haar naar eigen zeggen gewoon ‘een klap op haar kont’ en sommeerde hij haar zich er niet mee te bemoeien. Blijkbaar was dat dé manier om haar in het gareel te krijgen, want van Lytess hadden ze geen last meer.
Marilyn Monroe speelt in ‘River of No Return’, dat zich afspeelt rond 1875 in het noordwesten van de VS, de rol van saloonzangeres Kay, die hoopvolle én gedesillusioneerde goudzoekers vermaakt met haar muziek. Eigenlijk droomt ze ervan weg te kunnen uit dat leven en daartoe lijkt ze de kans te krijgen als haar vriend Harry Weston (Rory Calhoun) – weliswaar op een oneerlijke manier – een goudclaim heeft verkregen bij het gokken. Weduwnaar Matt Calder (Robert Mitchum) is recentelijk vrij gekomen uit de gevangenis en zoekt zijn zoontje Mark (Tommy Rettig), die hij uiteindelijk vindt in de saloon bij Kay. Matt en Mark trekken naar Matts boerderij, maar het duurt niet lang of ze treffen Kay weer. Het vlot waarmee zij en Harry naar Council City (de plaats waar Harry zijn goud kan innen) trekken is vastgelopen. Matt en Mark redden hen van een wisse verdrinkingsdood. Maar Harry is hen daar nauwelijks dankbaar voor want al snel komt het tot een handgemeen en slaat hij op de vlucht met Matts geweer en paard. Omdat de vijandige indianenstammen snel naderen moeten ook Matt, Mark en Kay maken dat ze wegkomen. Naar Council City, om die ondankbare en onbetrouwbare Harry een lesje te leren. De enige mogelijkheid is met het vlot, waarmee ze de woeste rivier moeten zien te overbruggen.
‘River of No Return’ is een avontuurlijke western naar een verhaal van Louis Lantz, dat door Frank Fenton tot een scenario werd verwerkt. Dankzij het werk in het kleurrijke CinemaScope en breedbeeld ziet de productie, die voor een belangrijk deel werd opgenomen in het Canadese deel van de Rocky Mountains, er prachtig uit. Zoals we gewend zijn van Otto Preminger werd van de acteurs geëist dat ze al hun stunts zelf deden. Voor de masculiene Mitchum was dat geen probleem, maar Monroe wilde nog wel eens tegenstribbelen. Jammer genoeg is in de close-ups op het vlot (opgenomen in de studio) duidelijk te zien dat er gebruik wordt gemaakt van achtergrondprojectie, wat een ongeloofwaardig beeld geeft. Het scenario heeft in feite weinig om het lijf en is alleen interessant in die scènes waarin het de strijd tussen de mens en de natuur laat zien. Op sommige vlakken doet ‘River of No Return’ hopeloos gedateerd aan, bijvoorbeeld in zijn portrettering van de indianen. In deze film zijn het gezichtloze vijanden, die er niet voor terugdeinzen geweld te gebruiken om het land van de blanken in te pikken, waar in werkelijkheid het de blanken waren die het land van de Native Americans hebben ingepikt…
Wat in het voordeel van de film werkt, is de bijzondere chemie tussen de oermannelijke Mitchum en de oervrouwelijke Monroe. Waar hun beider personages weinig uitgediept zijn (om over enige back story nog maar te zwijgen!), laten de acteurs in ieder geval aan de oppervlakte een behoorlijke dosis aantrekkingskracht zien. Monroe schittert bovendien in de vier liedjes die ze ten gehore mag brengen; nog nooit klonk haar stem zó helder en zuiver. Calhoun is degelijk, zoals hij eigenlijk in al zijn films en zijn televisiewerk is. Wie wel een speciale vermelding verdient is Tommy Rettig, die als de jonge Mark een substantiële bijdrage levert aan deze film. Zoals zovele kindsterren verliep ook het leven van Rettig niet over rozen. Na de grote successen die hij al op jonge leeftijd vierde (onder meer in de serie ‘Lassie’ en ‘River of No Return’, dat ondanks zijn gebreken toch een groot succes was in de VS), ging het al gauw bergafwaarts toen hij ouder werd. Drugs en drank kwamen in het spel en in 1996 overleed de toen pas 54-jarige Rettig aan een hartstilstand. En zo kent ‘River of No Return’ naast Monroe dus nóg een tragische ster.
Liefhebbers van de klassieke western zullen hun neus ophalen voor ‘River of No Return’, want vergeleken met de toppers uit dat genre schiet deze film simpelweg op alle fronten tekort. Waar dat aan ligt? Niet aan de productie want die zit, op de opzichtige achtergrondprojectie na, heel aardig in elkaar. Ook de acteurs zetten hun beste beentje voor. En zelfs de liedjes zijn goed te pruimen! Toch komt deze film niet goed uit de verf en dat ligt echt niet alleen aan het feit dat het script gedateerd is. Is het soms een gebrek aan inspiratie bij regisseur Otto Preminger, van wie je toch beter mag verwachten gezien zijn prachtige oeuvre? Of past de immer kleurig gekapte en geklede Marilyn Monroe gewoonweg niet in de wilde en woeste natuur van de Rocky Mountains…?
Patricia Smagge
‘River of No Return’ verschijnt woensdag 1 augustus 2012 op blu-ray (‘Forever Marilyn: The Blu-Ray Collection’).