Roujin-Z – Rôjin Z (1991)

Regie: Hiroyuki Kitakubo | 80 minuten | actie, animatie, komedie, science fiction | Originele stemmencast: Chisa Yokoyama, Rica Matsumoto, Shinji Ogawa, Chie Satou, Kôji Tsujitani, Tamio Ôki

Bezuinigingen in de zorg zijn helaas nog steeds actueel. Regisseur Hiroyuki Kitakubo had een vooruitziende blik toen hij ‘Roujin Z’ in 1991(!) Inblikte. Gelukkig is de huidige situatie nog niet zo bont als in deze anime wordt voorgesteld, maar de Japanner legt de vinger wel op de zere plek. Dat zinnige maatschappijkritiek echter ook grappig kan zijn, bewijst deze curieuze tekenfilm.

‘Roujin Z’ (vrij vertaald: oude man Z) speelt zich af in het Japan van 2020. De vergrijzing is in volle gang en het Ministerie van Gezondheid heeft besloten om de zaken anders aan te pakken. Omdat de verzorging van bejaarden een te zware last is geworden voor de staat en mantelzorgers, is een robot uitgevonden die de werkzaamheden overneemt. De ‘Z-001’ is zon machine die de zorg voor ouderen overneemt. Uiteraard moet er eerst een test uitgevoerd worden en daar gaat het fout. Kijuro Takazawa wordt als ‘vrijwilliger’ opgevoerd, maar deze oude man takelt juist steeds verder af door de afstandelijke en klinische manier waarop voor hem gezorgd wordt. Als de krasse knar een manier ontdekt waarop hij de machine kan besturen, is het hek van de dam. Takazawa weet uit het ziekenhuis te ontsnappen met zijn robot en wil naar de zee. De media en de politie gaan achter hem aan.

Het verhaal klinkt in eerste instantie misschien niet als een dijenkletser, maar wacht maar tot je de tekenstijl voor het eerst ziet. Kitakubo heeft voor een kruising tussen realisme en cartoonesk gekozen. De animatie ziet er vrij aardig en aannemelijk uit, maar vooral de zeer overdreven gezichtsuitdrukkingen maken duidelijk dat je naar een slapstick kijkt. De presentatie van ‘Roujin Z’ is vrij bijzonder. Helaas heeft de tand des tijds invloed gehad op deze inmiddels alweer elf jaar oude film. De animatie oogt een tikkie gedateerd en de kledingstijl en het kleurgebruik (veel pasteltinten) oogt ook niet meer van deze tijd. Een film als ‘Akira’ – die toch twee jaar ouder is – ziet er beter uit. Dat heeft ook met budgettaire redenen te maken, maar toch.

In tegenstelling tot ‘Akira’ schuwt ‘Roujin Z’ het grote gebaar niet. Als er iemand boos, verdrietig of kwaad is kun je daar niet omheen. De menselijke anatomie wordt op die momenten maar even vergeten. Monden worden gigantisch groot en zweetdruppels duiken dan op. Typisch Japans, maar voor de ongeoefende anime-kijker kan dat nogal verwarrend en kinderlijk over komen. Afijn, dat maakt niet uit zolang de film maar leuk is om naar te kijken en wat dat betreft zit het wel snor.

Kitakubo voert geen personages maar typetjes op. Verwacht een sexy verpleegster, geile oude mannetjes, arrogante ambtenaren en overambitieuze reporters. Deze klucht wordt echter in sneltreinvaart (en dan wordt geen oud model, maar een TGV bedoeld) op je afgevuurd. De ziekenhuisuitbraak van Takazawa levert een hoop chaos en spektakel op. De situatie loopt steeds verder uit de klauwen en dat zorgt voor veel actie en platte grappen.

‘Roujin Z’ is een vermakelijke cultfilm. De maatschappijkritiek wordt duidelijk naar voren gebracht, maar zonder met een belerend vingertje te zwaaien. De boodschap? Medemenselijkheid en compassie voor ouderen mag niet uitbesteed worden. En al helemaal niet aan robots. Voor je het weet zetten ze de stad dan op z’n kop…

Frank v.d. Ven

‘Roujin-Z’ verschijnt maandag 23 april 2012 op DVD en blu-ray.