Safe (1995)

Regie: Todd Haynes | 119 minuten | drama, thriller | Acteurs: Julianne Moore, Peter Friedman, April Grace, Xander Berkeley, Susan Norman, Kate McGregor-Stewart, Mary Carver, Steve Gilborn, Peter Crombie, Ronnie Farer, Jodie Markell, Lorna Scott, James LeGros, Dean Norris, Julie Burgess

Carol White lijkt het allemaal goed voor elkaar te hebben. Ze is jong en mooi, leeft in een groot huis en haar enige zorg is of de nieuwe bank wel in de juiste kleur wordt geleverd. Maar White is een breekbare vrouw, voor wie het leven een hele opgave is. Bovendien krijgt ze van haar man en vriendinnen niet het soort aandacht krijgt dat ze nodig heeft. Nadat klachten hebben geleid naar een pathologische angst voor chemische stofjes, belandt ze uiteindelijk in een new age-centrum dat verdacht veel lijkt op een open inrichting. In dit stofjesvrije milieu probeert Carol weer tot zichzelf te komen.

Todd Haynes regisseerde dit verhaal in 1995, maar de film bereikt Nederland pas in de late winter van 2005. Dat is eigenlijk wel jammer, want de milieuproblematiek die in de jaren 80 en 90 zoveel aandacht trok, staat tegenwoordig niet meer zo in de belangstelling. Zou White vandaag de dag leven, dan zou ze waarschijnlijk banger zijn voor (denkbeeldige) terreur dan voor (denkbeeldige) chemische verontreiniging. Dat maakt deze productie enigszins gedateerd.

Een ander probleem van de film is zijn ambiguïteit, hoewel die eveneens een deel van zijn charme uitmaakt. Van de eerste tot de laatste scène weet je niet zeker of je naar een satire zit te kijken of naar een serieus drama. Als Carol doodernstig vertelt dat zij het volgens de dokter wat rustiger aan moet doen, kun je moeilijk een glimlach onderdrukken (Carol doet namelijk al helemaal niets).

En als ze met manlief een wandeling maakt waarbij hij liefdevol haar zuurstoffles draagt, weet je niet of je ontroerd moet zijn of geamuseerd. Of allebei. Die dubbelzinnigheid irriteert en intrigeert tegelijk, maar dat zou je ook een kwaliteit van ‘Safe’ kunnen noemen.

Onbetwist is het meesterschap van regisseur Todd Haynes. De film ziet er bijzonder fraai uit, met veel oog voor detail (kleding, interieur, architectuur) terwijl de vele longshots en oppervlakkige dialogen goed het contactarme leven van Carol weergeven. Het tempo is enorm traag maar dat past bij het verhaal, alleen had het dubbeldikke synthesizertapijt onder de beelden wel wat subtieler gemogen.

Wie bekend is met het latere werk van Haynes (‘Velvet Goldmine’, ‘Far from Heaven’) zal in ‘Safe’ heel wat bekende elementen kunnen ontdekken. Wie bekend is met wollig new age-gezwatel, zal zich waarschijnlijk ook wel met deze film kunnen vermaken en dat geldt eveneens voor de fans van Julianne Moore die als Carol perfect is gecast. Voor het overige is ‘Safe’ een intrigerende, irritante, grappige, ontroerende, vervelende, curieuze, gedateerde en onderhoudende film geworden. Inderdaad, een conclusie waar je helemaal niks aan hebt. Toch maar gaan kijken dus.

Henny Wouters

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 3 maart 2005