Salò o le 120 giornate di Sodoma (1976)
Regie: Pier Paolo Pasolini | 117 minuten | drama, oorlog, horror | Acteurs: Paolo Bonacelli, Giorgio Cataldi, Umberto Paolo Quintavalle, Aldo Valletti, Caterina Boratto, Hélène Surgère, Sonia Saviange, Elsa De Giorgi, Ines Pellegrini, Rinaldo Missaglia, Giuseppe Patruno, Guido Galletti, Efisio Etzi, Claudio Troccoli, Fabrizio Menichini
Pier Paolo Pasolini was geen gelukkig mens. Toch wel de belangrijkste conclusie die je trekt na het uitzitten van zijn ‘Salò o le 120 giornate di Sodoma’. De Italiaan putte inspiratie uit het werk van Markies de Sade (ook al geen al te fris mens) en dat leverde een inktzwarte, duistere exploitatiefilm op de echte doorbijter zal waarderen. Al is waarderen misschien een te groot woord, want deze duistere horrorfilm ligt zwaar op de maag.
‘Salò o le 120 giornate di Sodoma’ verplaatst De Sade’s verhalen van incest, verkrachting en machtsmisbruik naar het Italië van de twintigste eeuw. Terwijl de Tweede Wereldoorlog in volle hevigheid woedt, zijn een aantal adelijke lui bezig met heel andere zaken. Het clubje verdorven geesten heeft zichzelf opgesloten in een landhuis. In dat gebouw laten ze courtisanes de meest ranzige verhalen vertellen over hun seksuele escapades. Die vertelsels worden ‘nagespeeld’ met echte mensen, gevangenen.
Pasolini heeft een moeilijk verteerbare film ingeblikt. De slachtoffers, de gevangen genomen jongens en meisjes dus, krijgen vreselijke martelingen voor hun kiezen. Het gedwongen eten van menselijke uitwerpselen is nog de minst erge straf. ‘Salò o le 120 giornate di Sodoma’ is een aaneenschakeling van vernederende handelingen. De regisseur wil aangeven hoe verdorven machtshebbers zijn, het kapitalisme en nihilisme aan de kaak stellen. Hartstikke nobel natuurlijk, maar de manier waarop Pasolini dat doet, zegt meer over zijn geestesgesteldheid dan over de boodschap.
‘Salò o le 120 giornate di Sodoma’ is een portret van een verdorven maatschappij. Een wereld waarin lijden en folteren tot een kunst is verheven. Een plaats waar een mensenleven niet telt en de naderende dood het enige lichtpuntje is. Hoewel de slachtoffers, naamloze jongvolwassenen, niet uitgediept worden, komt de orgie van seks en geweld snoeihard binnen. Relativerende humor is er niet en Pasolini loodst je van de ene gruweldaad naar de andere. Continu.
Dit is de laatste film van de Italiaanse cineast. Voor de première werd de regisseur doodgeschoten. Een politieke moord volgens geruchten. De zwanenzang van Pasolini is misschien wel een van de meest verontrustende films aller tijden geworden. Alsof je in de geest van een waanzinnige kijkt, waarin gedachtes over moord en seks domineren. Voor je lol kijk je deze film niet, maar na afloop van deze sinistere film weet je dat je iets bijzonders hebt gezien. Iets bijzonder grimmigs en deprimerends. De meest duistere, bijna dierlijke kant van de mensheid. Om in stijl te eindigen: de honden lusten hier geen brood van.
Frank v.d. Ven
Waardering: 4
Bioscooprelease: 10 augustus 1978