School Ties (1992)

Regie: Robert Mandel | 106 minuten | drama | Acteurs: Brendan Fraser, Matt Damon, Chris O’Donnell, Randall Batinkoff, Andrew Lowery, Cole Hauser, Ben Affleck, Anthony Rapp, Amy Locane, Peter Donat, Zeljko Ivanek, Kevin Tighe, Michael Higgins, Ed Lauter, Peter McRobbie, John Cunningham, Elizabeth Franz, Matt Hofherr, Jeff Hochendoner, R.E. Rodgers, John Speredakos, Edward Seamon, Dan Desmond, Claudia Everest, Leon B. Stevens, Cody Conklin, Benari Poulten, Stanton Denman, Sean Kent, Luke Jorgensen, Kent Osborne, Jayce Bartok, Jeff Nichols, James Quinn, Ryan Anderson, Will Lyman, William Meisle    

Brendan Fraser kennen we vooral van zijn rollen in flauwe komedies en pretentieloze actiefilms. De in 1968 geboren acteur wordt vaak omschreven als iemand die meer tijd op de sportclub dan de toneelschool heeft doorgebracht, omdat hij veel van zijn filmrollen aan zijn gespierde torso heeft te danken. Regisseur Stephen Sommers zag in Fraser de nieuwe Harrison Ford en maakte met hem maar liefst drie delen uit de ‘Mummy’-reeks. Fraser weet als geen ander dat zijn uiterlijk hem op weg heeft geholpen in zijn carrière. Acteur werd hij echter nadat hij in zijn jeugd om de drie jaar moest verhuizen en weer opnieuw moest beginnen. Zijn Canadese vader werkte in buitenlandse dienst, vandaar dat de familie Fraser onder meer in Zwitserland en Nederland terechtkwam. Rond 1990 belandde de jonge Brendan in London, waar zijn interesse voor acteren begon op te bloeien. Een van zijn eerste films was ‘School Ties’ (1992), een drama over vooroordelen in een elitaire gemeenschap. Wie denkt dat Fraser echt niets anders kan dan dommige de held uit hangen, zal verrast zijn van diens sterke optreden in ‘School Ties’.

David Greene (Brendan Fraser) is een jonge, talentvolle quarterback die de kans van zijn leven krijgt. Men vraagt hem een jaartje mee te draaien op de prestigieuze privéschool St. Matthews. De school hoopt met hem in de gelederen eindelijk eens de jaarlijkse American football-wedstrijd tegen het naburige St. Luke’s te kunnen winnen, terwijl voor David de weg openligt naar een vervolgopleiding op de gerenommeerde universiteiten Yale of Harvard. David, afkomstig uit een joods arbeidersgezin, komt terecht in een voor hem totaal vreemde wereld van stinkend rijke  en tot op het bot verwende jongens. Vrij snel wordt hij met open armen ontvangen, vooral omdat hij zich op de sportvelden meteen laat gelden. Hij verzwijgt echter angstvallig zijn joodse achtergrond, omdat hem al snel duidelijk is dat de jongens barsten van de vooroordelen en hij als de dood is om niet geaccepteerd te worden. Charlie Dillon (Matt Damon) – met wie David toch al een haat-liefdeverhouding heeft omdat de laatste er met Dillons vriendinnetje Sally (Amy Locane) vandoor is gegaan – ontdekt Greenes geheim en besluit hem te chanteren. Ineens wordt op pijnlijke wijze duidelijk wie Davids echte vrienden zijn.

Het verhaal van ‘School Ties’ baseerde schrijver Dick Wolf (de bedenker van ‘Law & Order’) op zijn eigen ervaringen. Op ingenieuze wijze vlecht hij sociale problematiek en alledaagse situaties ineen tot een universeel en tijdloos verhaal over waardigheid. Want hoewel een en ander zich zonder enige twijfel afspeelt inde jaren vijftig, toen er vooral in de hogere sociale kringen nog flink werd neergekeken op joden, is het verhaal van de eenling die vanwege ras, religie of geaardheid uit een groep verstoten wordt nog altijd actueel. Daarnaast geeft ‘School Ties’ ook een realistische en onthullende kijk op de immense druk waar de leerlingen op elitescholen als St. Matthews mee te kampen hebben. Ze kunnen het in feite nooit goed doen. Als ze zakken hebben ze gefaald tegenover hun familie en vooral tegenover zichzelf. Halen ze het wel, dan is er altijd de vraag of ze dat wel geheel op eigen kracht voor elkaar hebben gekregen. De druk op hun jonge schouders is immens en niet iedereen kan daar even goed mee omgaan. Regisseur Robert Mandel (‘The Substitute’, 1996) heeft er een pakkend drama van gemaakt, die uitstekend in balans is. Alleen het begin, als we David in zijn eigen omgeving zien, voelt wat misplaatst aan. Gelukkig duurt deze scène slechts enkele minuten.

‘School Ties’ is een kweekvijver voor jong talent geweest. Behalve de al eerder genoemde Fraser zien we ook Matt Damon, Ben Affleck, Chris O’Donnell en Cole Hauser in een van hun eerste rollen. Er werd al gesproken van een nieuwe ‘Brat Pack’. Fraser toont als de integere David Greene aan wel degelijk over een flinke dosis acteertalent te beschikken. Onbegrijpelijk dat hij zich sindsdien heeft beperkt tot weinig interessante rollen. Waar is het toch misgegaan, vraag je je af. Met de carrière van Matt Damon is het gelukkig heel wat beter verlopen. Hij geeft Charlie Dillon al vanaf het eerste moment dat hij in beeld is een intrigerende ambiguïteit mee. De rollen van O’Donnell, Hauser en vooral Affleck zijn minimaal en bieden nauwelijks tot geen mogelijkheden om je als acteur te profileren. De minder bekende acteurs Randall Batinkoff (‘Dead Man’s Curve’, 1998) en Andrew Lowery (‘Buffy the Vampire Slayer’, 1992) slagen daar wel in. In bijrollen zien we verder ervaren acteurs als Ed Lauter, Michael Higgins, Peter Donat en Zeljko Ivanek. De cinematografie van veteraan Freddie Francis (die Oscars won voor ‘Sons and Lovers’ uit 1960 en ‘Glory’ uit 1989) is vooral erg degelijk. Gezien zijn staat van dienst – Francis filmde verder onder meer ‘The Elephant Man’ (1980), ‘Cape Fear’ (1990) en ‘The Straight Story’ (1999) – hadden we eigenlijk meer verwacht. De muziek van good old Maurice Jarre is melancholisch en doeltreffend.

Het is vreemd dat ‘School Ties’ nauwelijks enige bekendheid heeft, want de film barst van het talent. Heel wat leden van de cast zijn later grote sterren geworden. Dit drama heeft, hoewel onoverkomelijk moralistisch van aard, bovendien het hart op de goede plaats. Vooroordelen op grond van ras, religie of geaardheid zijn van alledag en dus zal deze film altijd zijn betekenis blijven houden. Misschien nog wel interessanter en zeker onthutsender is het kijkje dat deze prent biedt in de wereld van deze rijkeluiskinderen, op wie een gigantische druk staat. Ze móeten presteren, anders is het met hen gedaan – zo denken ze althans. ‘School Ties’ is een ingetogen, bescheiden drama dat dankzij zijn universele thema en het goede acteerwerk van met name Damon en de verrassend goede Fraser boven zichzelf uitstijgt.

Patricia Smagge