Senna (2010)
Regie: Asif Kapadia | 105 minuten | documentaire | Met: Ayrton Senna, Alain Prost, Frank Williams, Ron Dennis, Viviane Senna, Milton da Silva, Neide Senna, Jackie Stewart, Sid Watkins, Galvão Bueno, Reginaldo Leme, Gerhard Berger, Nelson Piquet, Nigel Mansell, Jean-Marie Balestre, Michael Schumacher, Bussunda, Rubens Barrichello, Luiz Fernando Lima, Damon Hill, Riccardo Patrese, Bernie Ecclestone
‘Senna’ is een prachtige documentaire over de tien jaar (van 1984 tot 1994) dat de Braziliaanse coureur Ayrton Senna als een komeet verscheen in de wereld van de Formule 1 en daar een blijvende impact achterliet na zijn vroege en tragische dood. De Britse filmmaker Asif Kapadia heeft voor zijn debuut als documentairemaker (hij maakte hiervoor alleen speelfilms) een meesterlijke zet gedaan. Hij heeft niet gekozen voor een standaard opzet voor een docu, met interviews van de zogenoemde “talking heads” in studio’s, gelardeerd met archiefbeelden. Nee, zijn originele invalshoek is dat er alleen originele archiefbeelden worden gebruikt. Segmenten van belangrijke races, interviews met de coureur en zijn concurrenten uit die tijd, aangevuld met privé video opnamen van de familie. De later opgenomen gesprekken met onder andere Senna’s ouders en zus, collega’s en sportverslaggevers herinneringen ophalen zijn onder de beelden gemonteerd.
Gelukkig laten de makers ook Ayrton Senna zelf vaak aan het woord, tijdens de vele gesprekken die hij met de media voerde tijdens zijn stormachtige carrière. Ook voor mensen die absoluut niet van Formule 1 racen houden, is ‘Senna’ niet te missen. Enige voorkennis van Senna’s carrière is handig, maar de ondertiteling geeft keurig aan welke wedstrijd er op welk moment wordt gereden, dus essentieel is het niet. Hoewel het racen zelf een belangrijk onderdeel is, volgt de docu feitelijk de klassieke lijnen van de tragische held uit zowel mythologie als literatuur. Een jonge held, die snel stijgt, allerlei obstakels op zijn pad tegenkomt, tegenslag weet te overwinnen en op het moment van zijn glorie ten onder gaat. Het bijzondere is dat deze gekozen lijn niet of nauwelijks afwijkt van de werkelijkheid. Senna’s leven laat zich ook lezen als die van één van de helden van Homerus, of uit de Middeleeuwse Arthur-legenden.
Bij een held hoort ook een schurk. In deze documentaire zijn dat er eigenlijk twee. Allereerst Alain Prost, de meervoudig wereldkampioen, die de entree van Senna in de Formule 1 met lede ogen aanziet en na een paar jaar ineens met hem in één team terecht komt bij McLaren. Prost wordt behoorlijk onsympathiek afgeschilderd, tot en met een nare versierpoging bij de presentatrice van een Engelse talkshow. Op de achtergrond is er, als een soort superschurk à la Blofeld, de figuur van de president van de FIA, Jean-Marie Balestre, die als mede-Fransman een voorkeur zou hebben voor Prost.
Centraal staat Senna’s passie voor racen en racen alleen. Hij moet niets hebben van intriges en de politiek van de Formule 1. Zo wordt hij hier neergezet als een eenzame held, die op moet boksen tegen enorme belangen. Ook maakt hij zich sterk voor meer veiligheid voor de coureurs, wat in het licht van zijn eigen fatale ongeluk op het circuit van Imola op 1 mei 1994, extra indruk maakt. Als de documentaire één minpuntje kent, is dat de hoofdpersoon een enigma blijft. We zien Senna van buitenaf, zijn passie voor het racen, zijn pleidooien voor veiligheid, zijn commentaar op de rivaliteit met Prost. We zien hem ontspannen op vakantie, zonnebaden en waterskiën. Zijn jongensachtige grijns, de warrige bos haar en grote bruine en zo gevoelige ogen. Maar wie hij nu echt was, wordt nooit helemaal duidelijk. Ook zijn privéleven blijft grotendeels onbelicht. Daarmee is het vooral een liefdesbrief aan Senna geworden en wordt kritiek op zijn persoonlijkheid en rijstijl grotendeels weggelaten. Tot slot: de nogal wisselende kwaliteit van de archiefbeelden zorgt ervoor, dat de voordelen van een blu-ray schijfje ten opzichte van een dvd teniet worden gedaan.
Hans Geurts
Waardering: 4.5