Serpico (1973)

Regie: Sidney Lumet | 129 minuten | drama, misdaad | Acteurs: Al Pacino, John Randolph, Jack Kehoe, Biff McGuire, Barbara Eda-Young, Cornelia Sharpe, Tony Roberts, John Medici, Allan Rich, Norman Ornellas, Edward Grover, Albert Henderson, Hank Garrett, Damien Leake, Joseph Bova, Gene Gross, John Stewart, Woodie King Jr., James Tolkan, Ed Crowley, Bernard Barrow, Sal Carollo, Mildred Clinton, Nathan George, Gus Fleming, Richard Foronjy, Alan North, Lewis J. Stadlen, John McQuade, Ted Beniades, John Lehne, M. Emmet Walsh, George Ede, Charles White

‘Serpico’ is een voortreffelijke politiefilm. Regie, acteurs, verhaal en algehele sfeer zijn van hoog niveau. Regisseur Sidney Lumet slaagt erin om zowel de dubieuze handelswijze van de New Yorkse politie als de rol van één dissidente agent overtuigend in beeld te brengen. Al Pacino is als de zonderlinge Frank Serpico bijzonder goed op dreef.

De jonge Pacino kruipt op indringende wijze in de huid van Serpico, die vol goede moed begint en uiteindelijk zijn leven niet meer zeker is bij zijn collega-agenten. Pacino is een vreemde eend in de bijt; een agent die zich interesseert voor kunst en ballet kom je niet elke dag tegen. Des te dramatischer is het dat hij zijn idealen gaandeweg verliest, afstompt op het politiekorps en zich steeds meer afzondert van zijn maten.

De op zijn zachtst gezegd opvallend geklede Pacino zorgt niet alleen voor dramatiek, maar ook voor vermaak. Zijn aparte optreden in het conservatieve politiewereldje werkt geregeld op de lachspieren. Als agent in burger is hij soms een slager, dan weer een traditionele jood en af en toe een vagebond met een baard van een paar weken. In recordtempo is hij het buitenbeentje van het korps. Als later blijkt dat hij buiten werktijd colleges volgt, naar kunstzinnige feestjes gaat en een verbouwereerde collega verklapt dat hij liefhebber is van ballet, moet Serpico volgens de jongens wel “van de andere kant zijn”.

Na het zien van ‘Serpico’ vraag je jezelf echter af waar de politie in vredesnaam mee bezig is. Door de ogen van Pacino zie je vanaf dag één wat voor een corrupt zooitje het bij de politie is. Hij ontmoet onderweg zoveel collega’s die meer met geld dan met misdaad bezig zijn dat al snel de vraag rijst of er wel een betrouwbare agent tussen zit. Sommige dienders laten zich fêteren, anderen doen vieze zaakjes met criminelen. Pacino maakt zich niet populair bij zijn collega’s door elke financiële vergoeding te weigeren. De standvastige, eigenwijze houding isoleert hem en brengt hem in levensgevaar.

Regisseur Lumet (‘Dog Day Afternoon’, 1975) maakt met ‘Serpico’ één van de beste films uit zijn oeuvre. Vanaf het dramatische begin tot aan het enigszins moralistische einde van de film volgen de gebeurtenissen zich in snel tempo op, zonder gehaast te zijn. Integendeel, Lumet is van de oude stempel, neemt de tijd en brengt alles gedegen in beeld, wars van Hollywood-invloeden. De tijdsgeest, met bijvoorbeeld de laatste jaren van de traumatische Vietnam-oorlog en het zich uitbreidende Watergate-schandaal rond president Nixon, doet daarnaast de rest. ‘Serpico’ schetst dan ook een cynisch beeld van de overheid en haar apparaat.

‘Serpico’ behoort tot de beste politiefilms. Spanning, drama en actie zijn ruimschoots voorhanden. Al Pacino is in grote vorm en stelt, klein als hij is, de rest van de cast in zijn schaduw. Geniet ook van de ingehouden, maar uiterst aantrekkelijke filmmuziek van de Griek Mikis Theodorakis. Regisseur Lumet was eigenlijk van plan de film muziekloos te houden. Gelukkig vormen de opzwellende klanken van drum, cello en violen de slagroom op de taart van dit juweel uit de jaren zeventig.

Robbert Bitter

Waardering: 5

Bioscooprelease: 14 maart 1974
DVD-release: 7 november 2018 (Retro Collection/Original Poster Collection #23)