Shadow of Silence-Dhilal Al-Sammt (2006)

Regie: Abdalla Muheisen | 110 minuten | actie, drama, thriller | Acteurs: Abdul Muhsen Alnimr Gassan Masoud, Farah Bseso, Jamil Awad, Mhammad al Mansour, Sayed Ahmed Qaddumi, Raga Farhat, Naief Khalaf

‘Shadow of Silence’ heeft een prikkelend thema en begint met een originele mix van stijlen. Tijdens rellen en razzia’s proberen gezinsleden te vluchten voordat ze slachtoffer worden binnen hun reeds halfverwoeste huis. Dat wil zeggen, moeder en kinderen staan al buiten met alle brand, chaos, en politieagenten om hen heen, terwijl manlief (en zoals later blijkt ook oma) nog voetbal aan het kijken zijn op t.v. Ze lijken zich amper bewust van alle onrusten en de paniek waarin de rest van het gezin zich bevindt. Grappig is het wanneer iedereen, temidden van rondvliegende projectielen, in beweging is gekomen om zich uit de voeten te maken, wanneer ineens oma, die nog voor de t.v. zit, wild “Goal!” uitroept. Het is een interessante combinatie van verontrustend drama en humor.

Deze mengeling zet zich nog even voort wanneer de man op verzoek van zijn vrouw weer naar binnen gaat en dan met de t.v. naar buiten komt, terwijl het de bedoeling was dat hij oma meenam. Deze maffe inslag van de man heeft ernstige gevolgen wanneer hij geobsedeerd reageert over de afstandbediening voor zijn t.v. tegenover politieagenten, die denken dat hij een bom tot ontploffing wil laten komen en hem daarom inrekenen. Hoewel hij later nog zal terugkomen, speelt dit gezin geen hoofdrol in de film. Deze introductie fungeert vooral om de toon te zetten en de onrust in het land duidelijk te maken.

De film handelt vooral over de politiek geëngageerde (roman)schrijver Badu, die door zijn redacteur wordt gevraagd bepaalde, voor de regering gevoelige, passages te verwijderen. Hoewel dit de essentie van het hoofdpersonage zou vernietigen, en het tegen Badu’s principes is, besluit hij uiteindelijk toch in te stemmen, hoezeer zijn vrouw hier ook afkeurend tegenover staat. Het vooruitzicht van een gegarandeerd succes door de grote oplage is voor Badu te aantrekkelijk om “nee” te zeggen. Vanaf dit punt bevindt Badu zich echter op een glijdende schaal, en gaat hij zich hoe langer hoe meer schikken naar de wil van de regering. Wanneer hem een hoge positie wordt beloofd binnen deze regering gaat hij zelfs akkoord met het volgen van een speciaal, en zeer twijfelachtig, opvoedkundig programma in een instituut in de woestijn.

Het is vanaf dit punt dat het verhaal, of in ieder geval de karakterisering van Badu, een beetje begint te wringen. Tot op dit punt was ‘Shadow of Silence’ een interessante film, die op subtiele wijze laat zien hoe iemand langzaam gemanipuleerd kan worden en overgehaald wordt om zijn eigen uitingen aan te passen aan de wensen van mensen met macht en geld. Maar het gemak waarmee hij zichzelf laat opnemen in het instituut is ongeloofwaardig voor een intelligente en principiële man als hij. Hij noemt de behandeling zelf al meteen een vorm van “hersenspoelen”. En toch gaat hij uit vrije wil naar het complex in de woestijn. Hij is aanvankelijk nog sceptisch en uit af en toe een kritische noot, maar hij besluit nooit om weg te gaan, terwijl er reden genoeg voor is: hij wordt geïntimideerd, en ziet mensen om hem heen instorten en hun realiteitszin verliezen. Daarbij is het jammer dat de manipulaties niet erg subtiel zijn. Er worden toespraken gehouden over het creëren van een perfecte gemeenschap die je al meteen achter je oren doen krabben, wat ook geldt voor het medicijngebruik, de machines om de hersenen te analyseren, en de alom aanwezige camera’s in de panden en tuinen. Ook is de aanwezigheid van de, zo blijkt, goedaardige dokter die niet eens weet dat hij met twijfelachtige werkzaamheden bezig is, niet erg plausibel. De toon is ook over het geheel genomen te luchtig, hoewel er op meer gemikt wordt. Met uitzondering van een subplot dat handelt over een grootse schrijver die ook is opgenomen in het instituut, en een indrukwekkende speech tegen de directeur houdt, is er te weinig dramatiek, spanning, of scherpe kritiek te vinden in de film. Het blijft allemaal betrekkelijk oppervlakkig, wat nog eens versterkt wordt door de toevoeging van de reddingsactie van Badu’s vrouw. Op eigen houtje gaat zij op onderzoek uit, en weet de hulp in te schakelen van een groep nomaden om zodoende haar man en alle “patiënten” in het instituut te bevrijden.

‘Shadow of Silence’ is dus een film met een interessant concept dat veel potentie heeft en een goede eerste helft kent. Echter, de manier waarop de film balanceert tussen een maatschappijkritische film, een thriller, en een luchtige actiefilm gedurende de rest van de speelduur, zorgt voor een wat onovertuigend geheel, dat op geen enkel gebied volledig bevredigt. Desalniettemin een aardige poging.

Bart Rietvink