Shout (2010)

Regie: Ester Gould, Sabine Lubbe Bakker | 74 minuten | documentaire

Een nerveus ogende moeder pakt olijven, suiker, zout en labneh (yoghurtkaas) in voor haar zoon. Die vertrekt naar Damascus, legt ze uit. En zo heeft hij toch nog iets wat hem aan thuis herinnert. Hoewel de Syrische hoofdstad in kilometers niet ver weg is, is het een compleet andere wereld voor de inwoners van Golan, de hoogvlakte die Syrië van Israël scheidt en al jaren een felbevochten gebied is. Jongeren wordt de mogelijkheid geboden om naar Damascus te vertrekken om er te studeren. Een kans die veel van hem graag aannemen. Er zitten echter wel wat haken en ogen aan de terugkeer naar het ’thuisland’. Zo kunnen ze niet zomaar even terug naar hun familie. Pas wanneer ze hun studie afgerond hebben, kunnen ze terugkeren. Maar na zes jaar heb je in Damascus natuurlijk ook vrienden gemaakt die je niet zomaar achter wil laten. In de documentaire ‘Shout’ (2010) volgen de Nederlandse filmmakers Ester Gould en Sabine Lubbe Bakker twee achttienjarige Golani’s die hun dromen achterna gaan, maar daarbij tegen de nodige dilemma’s aanlopen.

Ezat Abu Jabal en Bayan Amasha zijn al jaren beste vrienden. Zodra ze achttien zijn, is het dan ook vanzelfsprekend dat ze samen naar Damascus vertrekken om daar te studeren. Vol zelfvertrouwen verlaten ze hun dorp op de Golan Hoogvlakte om in Syrië hun Arabische roots te ontdekken. Ze nemen afscheid van hun familie en gaan op pad. Damascus is een anonieme miljoenenstad; heel wat anders dan het platteland waar ze vandaan komen. Het kost de jongens dan ook even tijd om te wennen aan hun nieuwe omgeving. Je moet bijvoorbeeld opletten wat je doet of wat je zegt. Zelfs een product met een Israëlisch etiket kan je al de das omdoen… De zelfverzekerde Ezat, die al heel goed weet wat hij wil, heeft minder moeite om zich aan te passen dan Bayan. Daarnaast maken we kennis met Mahmood Mahmood, die al wat ouder is en op het punt staat af te studeren. Hij stelt dat het liefst zo snel mogelijk uit, omdat hij nog niet weet wat hij wil doen zodra hij zijn diploma heeft: terug naar zijn familie op de Golan Hoogvlakte, of toch maar liever in het vrije Damascus blijven? De heuvel die de grens tussen Syrië en thuis markeert, waar vandaan de jongens naar hun familie kijken en roepen, is hun houvast.

Over de conflicten in het Midden-Oosten zijn genoeg films gemaakt. Het thema dat Gould en Lubbe Bakker hier aankaarten is echter nog niet vaak besproken. Veel mensen zullen er geen idee van hebben welke (politieke) restricties de inwoners van de Golan Hoogvlakte ervaren en hoe dat zijn weerslag heeft op hun persoonlijke leven. Jongeren in die regio hebben dezelfde ambities en idealen als hun leeftijdsgenoten elders in de wereld. Natuurlijk grijpen ze de kans om te studeren graag aan. Deze documentaire toont welke opofferingen ze daarvoor moeten doen. Kies je voor je idealen of voor de genegenheid van familie en vrienden? Gould en Lubbe Bakker scheppen een persoonlijke band met de jongens, door ze dicht op de huid te zitten, ze directe vragen te stellen. Die benadering werkt uitstekend. De Golan-studenten zitten in een aparte positie; ze kennen zowel de Israëlische én Syrische kant van het verhaal. Naar eigen zeggen lopen ze verloren in het Midden-Oostenconflict. Ze weten niet meer tot welke kant ze behoren, of willen behoren. Ze zitten vast tussen twee werelden, maar kunnen niets of niemand beïnvloeden.

Voordat ze naar Syrië gaan, hebben ze torenhoge verwachtingen. Het is immers het land van hun voorvaderen. Het ‘beloofde land’ noemen hun ouders en grootouders het. Als dat al geen plek is waar ze zich thuis voelen, waar dan wel? Maar valt dat even vies tegen. Damascus is geen paradijs op aarde, maar een kille stad waar je met de nek wordt aangekeken als je zegt dat je Golani bent. Gould en Lubbe Bakker vangen het unheimische gevoel van deze jongeren, die van een koude kermis thuiskomen en hun dromen niet vervuld zien worden. Sterker nog, ze krijgen er alleen nog maar meer twijfels bij. Want waar zullen ze zich dan wel thuis voelen? Waar worden ze niet als tweederangsburgers behandeld? Geen wonder dat een aantal van hen de studie voortijdig stopzet en teruggaat naar de geborgenheid van de familie. De bewoners van de Golan Hoogvlakte zijn gevangen in een politiek spel. Regisseurs Gould en Lubbe Bakker leggen dat in hun documentaire ‘Shout’ op een efficiënte en aangrijpende wijze vast en schijnen met dankzij hun originele invalshoek een nieuw licht op het eeuwenoude, schier onoplosbare conflict in het Midden-Oosten.

Patricia Smagge

Waardering: 3.5