Snabba cash – Snel geld (2010)

Regie: Daniel Espinosa | 119 minuten | drama, thriller, misdaad | Acteurs: Joel Kinnaman, Matias Padin, Dragomir Mrsic, Lisa Henni, Mahmut Suvakci, Jones Danko, Lea Stojanov, Dejan Cukic, Miodrag Stojanovic, Joel Spira, Christian Hillborg, Annika Ryberg Whittembury, Fares Fares, Hamdisa Causevic, Sasa Petrovic

Van Jens Lapidus, die in zijn jonge leven al razendsnel carrière maakte als strafrechtadvocaat, verscheen in 2006 het boek “Snabba Cash” (“Snel geld”), twee jaar later opgevolgd door “Aldrig fucka upp” (“Bloedlink”). Een tweede carrière als bestsellerauteur is een feit. Beide titels maken onderdeel uit van de nog te voltooien Stockholm Trilogie (het derde deel, “Val dood”, is vooralsnog niet gepubliceerd): in Nederland in 2009 en 2010 uitgegeven door A.W. Bruna. Dankzij Lapidus’ ervaring als strafpleiter wist hij in zijn boeken een natuurgetrouw beeld schetsen van het criminele circuit in de Zweedse hoofdstad. Lapidus houdt er een eigenzinnige schrijfstijl op na, waar je in het begin aan moet wennen: hij vuurt ruwe en bondige zinnen op de lezer af en zijn bladzijden zijn doorspekt met straattaal. Als je eenmaal gewend bent, verleidt de in 1974 geboren thrillerschrijver zijn publiek tot het in een enkele nacht uitlezen van zijn boeken. Na zo’n succes, zowel bij pers als publiek, laat de verfilming nooit lang op zich wachten.

‘Snel geld’ gaat over drie in Stockholm wonende mannen, wiens hang naar geld – veel geld – hen samenbrengt. Wat dat betreft zou het zomerhitje van Travie McCoy featuring Bruno Mars best de titelsong van de film kunnen zijn. Johan “JW” Westlund (Joel Kinnaman) is een jonge student economie, die zich bij zijn klasgenoten beter (rijker) voordoet dan hij in werkelijkheid is. Met tweedehands designerkleding komt hij al een heel eind. De serieuze student wil zijn opleiding niet verwaarlozen. Hij snuift af en toe cocaïne, maar dat is het enige onfrisse waar je hem op kunt betrappen. Wanneer hij via de baas van het taxibedrijf waarvoor hij in het geheim werkt om zijn dure levensstijl te kunnen bekostigen, de kans krijgt om veel geld te verdienen op een illegale manier, hoeft hij niet lang te aarzelen.

Jorge (Matias Padin) is een Latino en zit in de bak. Hij moet nog een jaar, maar heeft het helemaal gehad: hij wil ontsnappen. Dat hem dit gaat lukken is nauwelijks een verrassing, maar lang duurt zijn euforie niet. Buiten de gevangenismuren om is hij namelijk overgeleverd aan de grillen van rivaliserende criminelen en loopt hij wellicht nog meer gevaar dan in de cel. Mrado (Dragomir Mrsic) is een huurling, die veel moeite moet doen om zijn huidige positie in de Servische maffia die goede zaken doet in Stockholm, te handhaven. Daarnaast heeft hij de zorg over zijn achtjarige dochtertje Lovisa, omdat haar moeder – zijn ex – haar drugsverslaving niet meer onder controle heeft. Met deze figuren moet de kijker het doen: er is geen politie, detective, advocaat of journalist die het op zich heeft genomen in het omvangrijke, keiharde misdaadcircuit te infiltreren om de zware jongens te kunnen ontmaskeren. We zien deze wereld door de ogen van de criminelen.

Hoewel elk van de personages moreel verwerpelijk is, weten zij toch iets van binding met de kijker te krijgen. Jorge vanwege de manier waarop hij weet te ontsnappen en zijn zorg voor zijn zus en Mrado vanwege zijn dochtertje. JW is een verhaal apart: als naïef studentje staat hij eigenlijk het dichtst bij de kijker, maar hij maakt tegelijkertijd de grootste ontwikkeling door. Van een feestende student verandert hij binnen no time in een geharde crimineel. Of toch niet? Zijn relatie met de beeldschone Sophie maakt hem kwetsbaar, evenals zijn verlangen zijn vier jaar eerder spoorloos verdwenen zus te vinden.

De rol van JW wordt ijzersterk vertolkt door de talentvolle Joel Kinnaman, maar ook de rest van de cast weet te overtuigen. Daniel Espinosa (wiens ster al net zo rijzende is als die van Kinnaman) regisseert vol zelfvertrouwen. Hij houdt de kijker continu op het puntje van zijn stoel en zijn film perfect in balans. Er is niet alleen ruimte voor actie en spanning, ook de dramatische kanten van de verhalen worden niet vergeten. De wetenschap wat de acties van de drie hoofdpersonen doen met de zijdelings betrokken vrouwen, raakt de kijker echt. Visueel zit de film ook goed in elkaar: de korte zinnen van het boek worden vertaald naar eenzelfde gejaagde manier van filmen met zenuwachtig camerawerk en snelle montage. Twijfel je nog tussen het boek of de film? Niet doen: ga gewoon voor allebei.

Monica Meijer

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 7 oktober 2010