Soldaat van Oranje (1977)

Regie: Paul Verhoeven | 152 minuten | actie, drama, geschiedenis | Acteurs: Rutger Hauer, Jeroen Krabbé, Susan Penhaligon, Edward Fox, Lex van Delden, Derek de Lint, Huib Rooymans, Dolf de Vries, Eddy Habbema, Belinda Meuldijk, Peter Faber, Rijk de Gooyer, Paul Brandenburg, Ward de Ravet, Bert Struys

Het is al weer lang geleden, ergens in ‘de vorige eeuw’, dat Paul Verhoeven zijn magnum opus maakte, zijn ticket to fame zogezegd. ‘Soldaat van Oranje’, destijds de duurste Nederlandse film ooit, is een van de grote redenen dat hij naar Amerika kon, waar ze wel houden van wat spektakel, het altijd aanwezige bloot en natuurlijk de klassieke one liner van superheld Rutger Hauer:”verdomme, de moffen komen eraan!”, maar dan in het Engels (vast minder leuk).

Zijn er eigenlijk nog mensen die deze film niet hebben gezien? En zijn er ook nog mensen die niet weten waarop dit verhaal gebaseerd is? De titel ‘Soldaat van Oranje’ komt van de bijnaam van Erik Hazelhoff Roelfzema, die een boek over zijn belevenissen in het verzet schreef. De film volgt dat verhaal, dat als ‘Het Hol van de Ratelslang’ verscheen in 1970. De filmtitel is verstandig gekozen, want bekt lekkerder en dekt op een directere manier de lading.

Naast de doorbraak van Paul Verhoeven (en later ook cinematograaf Jan de Bont), betekende deze film de internationale doorbraak van Neerlands beroemdste acteurs Jeroen Krabbé en Rutger Hauer. Hauer verhuisde niet veel later definitief naar de States en maakte het daar behoorlijk. Zijn stoere, maar ook speelse, jongensachtige uitstraling, past precies bij dit verhaal, maar doet het sowieso goed in Hollywood. Toch liet hij met legendarische personages in ‘Blade Runner’ (1982) en vooral ‘ The Hitcher’ (1986) zien van meer markten thuis te zijn. Een andere scherpe rol in ‘Soldaat van Oranje’ is weggelegd voor Rijk de Gooyer, die met Gestapo-man Breitner het smerigste personage uit zijn carrière neerzet. De muziek is ook om te smullen. Het beroemde: Tadatatataaaa! Tadatatataaaaaa! werd geschreven en gearrangeerd door de John Williams van Nederland: Rogier van Otterloo (wat jammer dat die man al overleden is!), de beste cinema componist uit de Nederlandse filmgeschiedenis.

Het heldhaftige verhaal van Hazelhoff komt goed tot zijn recht door de aanpak van Verhoeven, die niet schroomt het een en ander een beetje aan te dikken, wat natuurlijk ook zo hoort in een avonturenfilm. Verhoeven probeerde jaren later, bij zijn tijdelijke terugkeer naar ons vlakke landje, deze film te overtreffen met ‘Zwartboek’, maar faalde hierin absoluut en dus bleef ‘Soldaat van Oranje’ nog even onze beste, of ten minste meest meeslepende oorlogsfilm, totdat Martin Koolhoven hem van de troon stootte met ‘Oorlogswinter’ (2008).

Desalniettemin moet een ieder die van de Nederlandse film houdt en deze film nog niet gezien heeft (ja, het klinkt als een contradictie in terminis), zich flink achter de oren krabben en als de wiedeweerga naar (de betere) videotheek, of hem gewoon even scoren op DVD. Dit is namelijk niet alleen (lekker aangedikte) vaderlandse geschiedenis, maar ook vooral filmgeschiedenis, gemaakt door het neusje van de zalm uit de Nederlandse filmwereld van toen. Dat moet je gezien hebben.

Arjen Dijkstra

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 22 september 1977