Something Happened-Någonting har hänt (1987)

Regie: Roy Andersson | 24 minuten | korte film | Acteurs: Klas-Gösta Olsson, Anne Tubin, Lennart Björklund, Sandy Mansson

In de jaren tachtig gebeurde er iets: een zeer dodelijk virus kreeg mensen over de hele wereld in zijn greep. Aids: waar kwam het vandaan, wat was eraan te doen? De Zweedse commissie voor gezondheid en welzijn vroeg Roy Andersson – die al jaren geen speelfilm meer had gemaakt, maar zijn boterham verdiende met het maken van reclamespotjes – een informatieve korte film te maken over de oorsprong van de ziekte, die op scholen en universiteiten vertoond zou worden. Andersson ging aan de slag en leverde een 24 minuten durende film af. De commissieleden waren achteraf toch niet zo enthousiast en besloten af te zien van het gebruik ervan voor informatieve doeleinden. De manier waarop Andersson het ontstaan van aids uitlegde, zorgde namelijk voor de nodige controverse. Ook de onderzoekers en analytici die zich met het onderzoek naar de ziekte bezighouden komen er weinig rooskleurig vanaf. Gelukkig voor filmliefhebbers is ‘Something Happened’ (1987) tóch uitgebracht.

Andersson lijkt niet te geloven in de (algemeen aanvaarde) theorie dat het aidsvirus via apen op de mensheid is overgebracht. In plaats daarvan zinspeelt hij op een theorie waarbij (Amerikaanse) wetenschappers het virus zelf gecreëerd hebben in hun laboratoria, en dit bij wijze van experiment geïnjecteerd hebben bij mensen die zich hiervoor vrijwillig gemeld hebben (in de film zien we bijvoorbeeld mensen met het syndroom van Down en gevangenen). Deze filosofie deed de nodige stof opwaaien in de jaren tachtig. Andersson geeft zijn zienswijze vorm op de manier die we kennen van zijn latere films: in korte takes die op een droge en onderkoelde manier aan het publiek gepresenteerd worden. De sfeer in de film is grimmig en grauw, een sfeer die perfect aansluit bij het doemdenken over aids in die tijd. Er is maar weinig hoopgevends te vinden in ‘Something Happened’, al zorgt de gortdroge, cynische manier waarop een en ander gebracht wordt hier en daar wel voor een stiekem gegrinnik. En al is de paranoia voor aids – in de westerse wereld althans – inmiddels wel afgezwakt, de naargeestige wijze waarop Andersson de ziekte hier analyseert brengt de angst voor het virus zelf ’n klein beetje terug.

Patricia Smagge