Still Walking – Aruitemo aruitemo (2008)

Regie: Hirokazu Koreeda | 114 minuten | drama | Acteurs: You, Hiroshi Abe, Yoshio Harada, Ryôga Hayashi, Haruko Kato, Kirin Kiki, Yui Natsukawa, Hotaru Nomoto, Kazuya Takahashi, Shohei Tanaka, Susumu Terajima

‘Still Walking’ zou zich kunnen ontpoppen als ‘Un conte de Noël’ (2008) of zelfs ‘Festen’ (1998), maar doet dat in het geheel niet. Maar de vergelijkingen zijn niet zo gek, want de ingrediënten zijn hetzelfde. Ouders en kinderen samen op min of meer verplichte familiebijeenkomst, waarbij al snel duidelijk wordt dat er een aantal zaken niet helemaal snor zitten en via steekjes onder de gordel en soms rechtstreekse confrontaties het een en ander boven water komt, met alle gevolgen van dien. Toch gaat dat in ‘Still Walking’ net even anders. En dat komt dan weer doordat het een Japanse film is, over een Japans gezin. Maar het heeft ook vooral te maken met de Japanse filmtraditie.

De uiterlijke overeenkomsten tussen Japanse en westerse plaatsjes (bijvoorbeeld Franse) zijn groter dan je denkt. De straten van het kustplaatsje op de heuvel, waar het verhaal zich afspeelt, de moderne auto’s, de huizen, ze zien er voor ons heel gewoon uit. Ook de omgangsvormen lijken op die van ons, waarschijnlijk meer dan vroeger. En natuurlijk zijn er ook nog, culturele verschillen (met bijvoorbeeld Nederland).

Het klimaat is heel heet, in de huizen zitten nog steeds veel dunne houten muren, men slaapt op harde matten, binnen doet men sloffen aan, in een van de kamers staat een altaar, waaraan men de voorouders eert, doden herdenkt en bidt, eten is uiteraard met stokjes en meer van dat soort dingen. Respect voor ouderen en autoriteit lijkt toch wel iets groter. Er wordt wel gezegd dat traditionele normen en waarden en de bijbehorende rituelen zijn geworteld zijn in de Japanse samenleving en altijd zullen blijven bestaan. Ongetwijfeld. Meer significant echter zijn de menselijke overeenkomsten.

Een zoon die zich geïntimideerd voelt door de dromen en verwachtingen van zijn ouders, vooral zijn vader, het geroddel en de achterklap, en vervolgens iedereen weer heel beleefd doen tegen elkaar, alsof er niets aan de hand is. De Japanners zijn er meesters in, maar in wezen verschilt het weinig van hoe het hier zou gaan. Die combinatie van (uiterlijke) culturele verschillen en toch puur menselijke overeenkomsten heeft regisseur en scenarist Hirokazu Koreeda goed weten te vangen en over te dragen. Het is ook hierin dat de kracht van het verhaal schuilt.

Wat ‘Still Walking’ onderscheidt van de bovengenoemde films, is het tempo en de ontwikkeling van de plot. Die is veel minder dramatisch, ligt er veel minder dik bovenop. Naar het rustige einde wordt in een natuurlijk tempo toegewerkt, zonder alle conflicten tot op het bot uit te wringen. Belangrijke plotvragen worden min of meer beantwoord, maar met simpele filmische middelen en zonder poeha. Geen grote uitbarstingen en geen enorme uitleg. Hierin volgt Koreeda duidelijk het spoor van de grote Japanse leermeester Yasujiro Ozu, die de kracht van zijn films vooral legde in goed uitgewerkte personages en hun onderlinge spanningsveld.

Maar gelukkig voor ons heeft Koreeda er rekening mee gehouden dat we in de 21e eeuw leven, Ozu’s films zijn namelijk wel wat lang en traag. En ’traag’ is niet het woord dat past bij deze warme, realistische vertelling, over echte mensen die echte levens leiden en de dingen zo doen zoals ‘wij’ dat zouden doen: met stress, horten en stoten, maar ook met heel veel liefde voor elkaar. Ook al wordt die niet altijd uitgesproken, hij is voelbaar, net als de liefde van de filmer voor zijn verhaal en zijn personages. En dat boeit, van begin tot eind.

Arjen Dijkstra

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 9 april 2009