Stories We Tell (2012)

Regie: Sarah Polley | 108 minuten | documentaire

Anders dan de fictiefilm heeft de documentaire als medium vaak meer tekstgebaseerde intrinsieke eigenschappen. De narratie is er meer op gericht om door middel van mono,- of dialoog een uit de realiteit gegrepen verhaal te vertellen dan door het gebruik van beeld. Maar een valstrik daarin is om alleen pratende hoofden in beeld te brengen. In ‘Stories We Tell’ staat een familie centraal die al vertellende hun veelbewogen geschiedenis uit te doeken doet. De Canadese filmmaakster en actrice Sarah Polley, jongste telg van de geportretteerde familie, weet die talking heads daarbij op een prettige manier te vermijden.

Polley ontvouwt het verhaal van een stel verwanten die ieder hun licht laten schijnen over hun gezamenlijke historie en de geheimen die daarin onderling sluimeren. Centraal daarin staat de overleden Diane, de extraverte spil die de familie bijeenhield maar eveneens enkele cruciale verborgen feiten het graf in heeft genomen die de wereld van enkele betrokkenen op hun kop zou  kunnen zetten. Aan de hand van de getuigenissen probeert Polley de waarheid te achterhalen omtrent deze raadsels.

Uit dat collectieve geheugen, hoewel op sommige punten verschillend van elkaar, ontstaat een warm en integer beeld van een familie waaraan de filmmaakster haar identiteit aan ontleent. Hoewel het niet altijd even evident is wat de relatie van een geïnterviewde tot de familie Polley is, wordt het onderwerp van gesprek op een heldere en structurele manier geopenbaard. Polley wisselt de interviews met de leden van haar familie af met oude (deels geënsceneerde) super 8 fragmenten  en home video’s die de gesproken tekst van bijpassend beeld voorzien. Het geeft het geheel een authentieke inslag (ondanks die enscenering) die past bij het onderwerp en het tijdsbeeld van de docu. Bovendien zorgt het voor de nodige afwisseling die ‘Stories We Tell’ juist dat visuele karakter meegeeft en het voor de toeschouwer interessant en evenwichtig houdt.

De twee keerpunten van ‘Stories We Tell’ zijn echter zo lachwekkend gedramatiseerd in scène gezet, inclusief pianomuziek die de documentaire het karakter geven van een film uit het stomme tijdperk, dat de vraag rijst of Polley hier niet te ver is gegaan met haar filmretoriek. Maar de stijlbreuk is niet geheel zonder reden. Het lijkt erop alsof filmmaker Polley elk scala van de documentaire heeft willen verkennen. Een actieve participatie hier, een momentje fly on the wall daar. Modern tegenover klassiek. Objectief versus subjectief. ‘Stories We Tell’ kan daardoor wat rommelig en incoherent overkomen, zeker doordat iedere verteller zijn of haar eigen interpretatie van het verhaal uiteenzet. Maar tegelijkertijd staat die confusie symbool voor haar eigen zoektocht naar de waarheid omtrent haar familie; vol onzekerheid, vragen en ambiguïteit.

De vorm is in ‘Stories We Tell’ net zo belangrijk als de inhoud. Door niet alleen de zoektocht van onderlinge identiteiten van de betrokkenen te laten zien, maar ook de identiteit van de documentaire als medium te doorgronden behoudt ‘Stories We Tell’ zijn raison d’être en wordt het nergens te eentonig of te repetitief (ondanks zijn lengte van een kleine twee uur). En dat is een knappe prestatie.

Wouter Los

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 5 september 2013