Surda Checkpoint (2005)

Regie: Kasim Abid | 30 minuiten | documentaire

Al horen we in het nieuws regelmatig over bezette gebieden in Palestina en de Israëlische controleposten, we krijgen zelden een goed beeld van de situatie aldaar. In ‘Avenge But One of My Two Eyes’ zagen we al hoe de doorgang van Palestijnen vaak op arbitraire en vernederende wijze plaatsvindt. In ‘Surda Checkpoint’ komen dezelfde punten naar voren, maar daarnaast zien we ook hoe nutteloos, onrechtmatig, en zelfs contraproductief de controleposten zijn. In Abids documentaire zien we herhaaldelijk hoe rijen mensen, jong en oud, arm en rijk, in de gierende hitte bij een al dan niet geïmproviseerde post moeten wachten terwijl hun papieren worden gecontroleerd. Zo moeten ze voor een barrière van prikkeldraad staan, of een versperring van tanks en politievoertuigen. En meestal zijn de mensen kalm, maar soms ontstaan er rellen en beginnen groepen met stenen te gooien naar ordehoudende agenten.

De situatie is volkomen absurd. De Israëlische regering heeft grote betonblokken op de overgangswegen geplaatst, zodat er niet vrij, of efficiënt, op deze wegen bewogen kan worden door de Palestijnen. Als ze met een auto aankomen, moeten ze uitstappen, twee kilometer lopen, en aan het einde van de geblokkeerde weg een nieuwe auto instappen om de reis voort te zetten. Zelfs gehandicapten in rolstoel kunnen er niet zomaar door, en moeten gedragen worden. Het is bizar om de rij ingeklapte rolstoelen te zien uitgestald bij deze betonblokken.

Afgezien nog van de overtreding van mensenrechten die optreedt door de blokkades, vanwege de restrictie op Palestijnse bewegingsvrijheid, hebben de controleposten weinig invloed gehad op de veiligheidssituatie in Israël, vertelt Abid ons via tekstinvoegingen. Waar ze wel voor zorgen is een institutionalisering van Israëlische bezetting in Palestina. De posten en blokkades helpen economische malaise, werkloosheid, en armoede in de hand, en het is dan ook gelukkig dat de betonblokken in 2003 bij controlepost Surda zijn weggehaald; ook al is er nog wel steeds controle. Wanneer je mensen weer ziet lachen in deze gebieden, en auto’s hoort toeteren, alsof hun land de wereldcup heeft gewonnen, wordt weer eens goed duidelijk hoe belangrijk (bewegings)vrijheid is, en hoe een ontneming van deze waarde, nee: dit recht, een ontmenselijking inhoudt van de getroffenen. Een ontmenselijking die weer kan zorgen voor, of ieder geval bijdragen aan structurele gevoelens van afkeer tegen de bezettende macht. Het maakt duidelijk hoe belangrijk het is dat we opmerkzaam moeten blijven voor dit soort nutteloze praktijken dat doorgaans vooral onschuldige burgers treft. Kasim Abids ‘Surda Checkpoint’ draagt, door zijn boeiende portrettering van de dagelijkse consequenties van een controlepost, op een waardevolle manier bij aan dit besef.

Bart Rietvink

Waardering: 3.5