Sweet Sixteen (2002)

Regie: Ken Loach | 106 minuten | drama | Acteurs: Martin Compston, William Ruane, Annmarie Fulton, Michelle Abercromby, Michelle Coulter, Gary McCormack, Tommy McKee, Calum McAlees, Robert Rennie, Martin McCardie, Robert Harrison, George McNeilage, Rikki Traynor, Jon Morrison, Junior Walker, Gary Maitland, Scott Dymond, Mark Dallas, Stephen McGivern, Barry Cameron, Robert Muir, Matt Costello, Sandy Hewitt, Lily Smart, Bruce Sturrock, William Cassidy, Robert McFadyen, Stephen Purdon, Tony Collins, Marie Shankley

De arbeiderswijken in met name het noorden van Groot-Brittannië herbergen veel leed. De industriebazen zijn vertrokken zonder zich om hun werknemers te bekommeren. De werkloosheidscijfers in steden als Manchester, Leeds en Newcastle zijn dan ook huizenhoog. Deze treurige setting leent zich uitstekend voor een aangrijpend sociaal drama, zoals ‘Sweet Sixteen’ (2002) van Ken Loach, de regisseur die zich in de loop der jaren gespecialiseerd heeft in het maken van grimmige, realistische portretten van mensen in uitzichtloze situaties. ‘Sweet Sixteen’, volgens velen een van zijn beste films, speelt zich af in Greenock, een havenstadje op steenworpafstand van het Schotse Glasgow. De scheepswerven zijn jaren geleden gesloten en dus zitten de havenarbeiders zonder werk. De criminaliteit tiert er welig en veel mensen zijn verslaafd aan drugs of drank. Je zult maar in zo’n situatie moeten opgroeien…

De vijftienjarige Liam (Martin Compston) is zo’n tiener in Greenock. Zijn aan heroïne verslaafde moeder zit in de gevangenis, waardoor hij noodgedwongen is opgescheept met zijn agressieve en dealende stiefvader Stan (Gary McCormack) en zijn al even vervelende opa (Tommy McKee). Wanneer hij weigert hen te helpen drugs de gevangenis in te smokkelen zetten ze hem zonder pardon op straat. Gelukkig kan hij met zijn maatje Pinball (William Ruane) terecht bij zijn zus Chantelle (Annmarie Fulton) en haar zoontje Calum. Liam droomt er – in tegenstelling tot zijn zus die helemaal klaar is met haar moeder – van om rustig te leven op een plek zonder drugsdealers. Hij heeft de locatie ook al gevonden; een mooie stacaravan aan de rand van een meer. Maar zo’n ding kost geld en dat heeft hij niet. Daarom besluit hij samen met Pinball z’n eigen handeltje op te zetten. Z’n eigen drugshandeltje wel te verstaan, met handelswaar die hij steelt bij zijn stiefvader. Maar de lokale drugsbaronnen zijn natuurlijk niet blij met deze nieuwe concurrent.

Ken Loach tracht met zijn films kritiek te leveren op de maatschappij. Vrijwel in al zijn films weet hij zijn boodschap over te brengen, maar in niet iedere film gebeurt dat op een even subtiele wijze. In ‘The Navigators’ (2001) bijvoorbeeld, over de situatie bij het spoorwegpersoneel na de privatisering van de spoorwegen, is louter een politiek pamflet geworden, waarin nauwelijks plaats is voor de personages en hun persoonlijke ontwikkeling. In ‘Sweet Sixteen’ houdt Loach de Britse overheid, die zijn sociaal beleid volgens hem niet op orde heeft, een spiegel voor. Maar het doelwit van zijn aanval blijft in deze film op de achtergrond. En doordat de regisseur zich nu focust op zijn hoofdpersonage Liam in plaats van op zijn ‘vijand’, komt de boodschap veel krachtiger over. Loach wordt daarbij geholpen door een sterk script van Paul Laverty, waarmee hij eerder samen ‘Carla’s Song’ (1996) en ‘My Name is Joe’ (1998) maakte. Laverty kreeg op het filmfestival van Cannes, waar ‘Sweet Sixteen’ in de competitie werd vertoond, de prijs voor het beste scenario.

Geheel volgens de traditie vertrouwt Loach ook voor deze film weer op een reeks onbekende acteurs. Met name debutant Martin Compston (1984) in de rol van Liam maakt veel indruk. Hij overtuigt dusdanig dat je denkt dat hij al zijn hele leven niet anders doet dan schitteren op het witte doek. Vele prijzen – waaronder een London Critics Circle Award en een British Independent Film Award – werden hem geheel terecht toebedeeld. Compston was eigenlijk van plan profvoetballer te worden maar heeft zich nu toch maar op het acteren gestort, met prima rollen in ‘Red Road’ (2006) en ‘Tickets’ (2005) tot gevolg. In die laatstgenoemde film speelt hij wederom samen met William Ruane, die eveneens overtuigt als de tragische Pinball. Maar in feite spelen alle acteurs in ‘Sweet Sixteen’ de sterren van de hemel. Het talent ligt in Schotland blijkbaar op straat, want het zijn allemaal amateurs. Dat je geen van de acteurs herkent draagt absoluut bij aan mate van authenticiteit van deze film. Bekende koppen zouden alleen maar afleiden van waar het daadwerkelijk om gaat.

‘Sweet Sixteen’ is, hoewel de titel misschien anders doet vermoeden, zeker geen vrolijke film. Regisseur Loach en scenarioschrijver Laverty laten af en toe wel wat sprankjes hoop toe, maar aan het einde van de film wordt alle hoop op een happy end resoluut de kop ingedrukt. Dat kan ook bijna niet anders, weet iedereen die bekend is met het oeuvre van Ken Loach. Een ander einde had overigens ook niet gepast bij deze film. Ondanks – of juist dankzij – al die grimmigheid is ‘Sweet Sixteen’ een hartverscheurend drama, dat gedragen wordt door de nog jonge schouders van hoofdrolspeler Martin Compston die een prestatie van formaat neerzet. Ken Loach laat zien dat hij het maken van een sociaal geëngageerd drama nog altijd niet verleerd is en hij raakt zijn doel recht in het hart.

Patricia Smagge

Waardering: 4

Bioscooprelease: 8 mei 2003