Taxi Driver (1976)

Regie: Martin Scorsese | 113 minuten | drama, thriller, misdaad | Acteurs: Robert De Niro, Jodie Foster, Harvey Keitel, Cybill Sheperd, Albert Brooks, Peter Boyle, Leonard Harris, Diahanne Abbott, Frank Adu, Gino Ardito, Victor Argo, Garth Avery, Harry Cohn, Copper Cunningham, Brenda Dickson-Weinberg    

‘Taxi Driver’ is een duistere blik binnen New York en het brein van Travis Bickle die langzaam maar zeker van de maatschappij vervreemdt door chronische slapeloosheid, het vuil van de stad en al het geweld om zich heen. Omdat hij toch niet kan slapen en de tijd wil doden, meldt hij zich aan als taxichauffeur. Bijkomend voordeel daarbij is dat hij niet bang is voor de mindere, gewelddadige wijken. Hij kan direct aan de slag. Zijn gemoedsrust wordt er niet beter op, want meer en meer begeeft hij zich tussen het tuig van de richel. Ondertussen pent hij al zijn bevindingen neer in zijn dagboek. Hij probeert afleiding te vinden bij een mooie vrouw die meewerkt aan een politieke campagne. Als hij die na een mislukte date (hij neemt haar mee naar een pornobioscoop, da’s vragen om problemen) verliest en ’s nachts ook nog eens een minderjarig hoertje ziet vluchten voor haar pooier, is de maat vol. Er moet iets gebeuren. Hij koopt wapens en bereidt zich voor…

Het is zeer knap hoe deze film weergeeft hoe eenzaam een man kan worden in de allerdrukste stad, hoe hij totaal kan vervreemden van de wereld om zich heen. En, belangrijker nog, je als kijker een soort van begrip kweekt terwijl je kijkt. Martin Scorsese van ‘Raging Bull’ (1980) , ‘Goodfellas’ (1990), ‘Cape Fear’ (1991), ‘Casino’ (1995), ‘Gangs of New York’ (2002) leidt ons perfect door een door zijn huisscenarist Paul Schrader gecreëerde wereld. Na het zien van ‘Mean Streets’ (1973) kregen regisseur Scorsese (in plaats van Brian DePalma) en hoofdrolspeler De Niro groen licht voor dit project en zo vrij aan het begin van hun carrières leveren ze een heus meesterwerk af. Vandaag de dag is de impact van ‘Taxi Driver’ groot, ook al moesten de filmmakers een en ander afzwakken. Zo wilden ze oorspronkelijk het racismeverhaal een grotere rol laten spelen, nu zien we Bickle zo nu en dan vuile blikken werpen naar de gekleurde medemens, maar houdt hij zich in.

Robert De Niro was toen al ouderwets goed op dreef, kruipt echt in de rol van Bickle, zoals het een echte method actor betaamt. Hij bestuurde zelfs enkele weken een taxi door New York om zich van de gebaren, uitspraken en het gevoel meester te maken. Angstaanjagend is hij als hij op een gegeven moment zijn kapsel omtovert tot een ‘mohawk’ en zich tot op het bot bewapend over straat begeeft of oefent voor de spiegel, met de legendarische woorden: “Are you talking to me?” Daar pal tegenover staan de momenten dat hij Cybill Sheperd en Jodie Foster een warm hart toedraagt. Dan is Bickle ineens geen bikkel.

Ook Jodie Foster gooit hoge ogen in een zeer gewaagde rol als tienerprostituee. Alsof ze in haar korte leventje niets anders dan acteren gedaan heeft, houdt ze zich naast acteerkanonnen De Niro en Keitel prima staande. Harvey Keitel zien we terug in een bijna lachwekkende rol als de pooier Sporty, compleet met pruikje en cocaïnenageltje aan de vinger. Het is schrijnend om te zien dat hij zielsveel houdt van het jonge hoertje, terwijl hij haar lichaam verkoopt aan Jan en alleman. Cybill Sheperd doet eigenlijk weinig meer dan mooi zijn en Albert Brooks zorgt voor de kleine komische noot, maar hun prestaties worden volledig ondergesneeuwd door de drie eerdergenoemde acteurs.

‘Taxi Driver’ heeft voor die tijd totaal vernieuwend camerawerk (camera zwenkt weg van hoofdrolspeler om hem aan het eind van het shot weer te ontmoeten, tijdens een telefoongesprek verlaat de camera De Niro en gunt de kijker een blik in een lege gang) en opzienbarende montage. Het is een stijloefening waar veel regisseurs de mosterd vandaan hebben gehaald. Naast het acteerwerk en het verontrustende verhaal blijft de bizarre muziek van Bernhard Herrmann je vast bij. Hij mixt stadse, jazzy nachtmuziek met totale gekte en weet perfect het vervreemdende gevoel van New York weer te geven.

De mooie ‘shootout’ aan het eind van de film brengt nogal wat vragen met zich mee. Hoort Bickle nu bij de FBI en is hij een held of denkt hij dit maar (zoals hij ook denkt dat hij een vriendin heeft) en wordt hij opgepakt en verdwijnt hij achter de tralies? Overblijven met vragen aan het eind van een film, geweldig! Het vergroot de mythe die rond het verhaal hangt en maakt ‘Taxi Driver’ een film die je keer op keer wilt bekijken om nieuwe dingen (zoals verborgen hints en mythische verwijzingen) te ontdekken.

En dan nog… de makers moesten de kleuren wegdraaien omdat het geheel (zeker aan het eind) te bloederig werd. Fosters moeder was aanwezig op de set om een oogje in het zeil te houden en Foster werd door De Niro weken voor de opnames meegenomen naar een restaurantje om aan elkaar te wennen. Al dit soort grappige weetjes zijn mooi verzameld in een prachtige documentaire op de dvd van ‘Taxi Driver’ die ook nog eens bol staat van de trailers en andere info. Je kunt zelf door het originele script bladeren en vandaar naar een scène springen. Het is een liefdevolle verzameling geworden die perfect past bij het meesterwerk dat ‘Taxi Driver’ is.

Joep Jong

Waardering: 5

Bioscooprelease: 1 juli 1976
Bioscooprelease: 6 juli 2017 (re-releasedoor EYE Filmmuseum in het kader van Martin Scorsese – The Exhibition)
DVD-release: 7 november 2018 (Retro Collection/Original Poster Collection #21)