Ten Umbra Mortis – Das jüngste Gericht (2008)

Regie: Urs Egger | 180 minuten | thriller | Acteurs: Tobias Moretti, Christoph Waltz, Silke Bodenbender, Christian Redl, Steven Berkoff, Tim Seyfi, Petra Morzé, Laurence Rupp, Julia Rosa Stöckl, Julian Sharp, Erika Marozsán, Markus Hering, Ignaz Kirchner, Joachim Bissmeier, Secrieru Erland

De Kriminalfilm heeft een lange traditie bij onze oosterburen en kan in Duitsland en buurland Oostenrijk rekenen op een grote schare liefhebbers. Denk maar aan legendarische speurneuzen als Stephan Derrick of Horst Schimanski (‘Tatort’, ‘Schimanski’), figuren die in het Duitse taalgebied te boek staan als echte tv-iconen. De makers van ‘Ten Umbra Mortis’ putten rijkelijk uit die ambachtelijke traditie, maar overgieten hun werkstuk tevens met een sinister sausje dat we ook aantreffen bij diverse Amerikaanse producties. Het is namelijk geen conventionele misdadiger die in deze film dood en verderf zaait in de straten van de statige metropool Wenen. De seriemoordenaar in kwestie moordt niet uit begeerte of lust, maar ziet zichzelf veeleer als een man met een sacrale missie. De enige traceerbare sporen zijn getallen onder de tien en lijken, mensen die op een gruwelijke, symbolische manier aan hun einde zijn gekomen.

Het verhaal dat aan de basis staat van ‘Ten Umbra Mortis’ zal bij oplettende lezers vermoedelijk direct herinneringen oproepen aan ‘Se7en’, het meesterlijke magnum opus van sterregisseur David Fincher. Niet onlogisch, want John Doe en de rituele seriemoordenaar uit ‘Ten Umbra Mortis’ zijn er allebei rotsvast van overtuigd dat hun gruwelijke daden een hoger doel dienen dat de vulgariteit van de vleselijke behoeften, begeerten en motieven overstijgt. In beide films worden de lijken ook op een symbolische wijze gepresenteerd aan de rechercheurs die belast zijn met het oplossen van de zaak. De film leunt dus sterk op de thematiek uit ‘Se7en’ of een obscuur werkje als ‘Resurrection’ (1999).

Desondanks zou je regisseur Urs Egger te weinig krediet geven door ‘Ten Umbra Mortis’ als een slap aftreksel van zijn Amerikaanse genregenoot naar de prullenbak te verwijzen. De film bevat namelijk wel degelijk een aantal originele elementen. Hoofdpersoon Thomas Dorn, gespeeld door Tobias Moretti (‘Kommissar Rex’), is de centrale spil in het verhaal. Dorn is een zeer gedreven, plichtsbewuste smeris, maar wordt gekweld door een tragische familiegeschiedenis en een instabiele gezinssituatie. Hij is gescheiden van zijn vrouw en onderhoudt een moeizaam contact met zijn zoon, een getalenteerd striptekenaar. Dorn is een interessant personage met veel diepgang. In essentie een goed mens, maar zeker ook een persoon met diverse onvolmaaktheden die zucht onder het juk van een traumatisch verleden. Regisseur Egger slaagt er heel goed in om de levensloop van Dorn te verweven met de verhaallijn over de rituele moorden die de Oostenrijkse hoofdstad teisteren. Ook de spanningsboog blijft tot het eind strak gespannen, met name doordat er slechts mondjesmaat hints worden gegeven over de identiteit van de moordenaar. Dat is nou net de charme van een goede misdaadthriller: je blijft als kijker koortsachtig gissen naar de mogelijke dader, maar de ontknoping blijkt een stuk complexer en verrassender te zijn dan je had kunnen vermoeden.

Tobias Moretti kwijt zich uitstekend van zijn taak en zet Thomas Dorn adequaat neer in al zijn oprechtheid, machismo, kwetsbaarheid, tragiek en menselijke breekbaarheid. De supportcast doet zijn werk en word aangevoerd door Christoph Waltz, de revelatie uit Quentin Tarantino’s gevatte oorlogsparodie ‘Inglourious Basterds’. Het script geeft Waltz hier niet de vrijheid om zijn kunsten net zo uitbundig te etaleren, maar hij is oerdegelijk als de bloedserieuze Anton Peters. Het gegeven dat de moordenaar zijn daden vastlegt in de vorm van gotische, zeer duistere tekeningen, voorziet ‘Ten Umbra Mortis’ van een boeiend stijlelement. Sommige scènes nemen namelijk kortstondig de vorm aan van een filmische graphic novel. Iets gelijkaardigs zagen we ook al in ‘Kill Bill: Vol. 1’, maar de tekenfilmsegmenten in ‘Ten Umbra Mortis’ zijn sfeer- en luisterrijker.

Het zou te ver gaan om ‘Ten Umbra Mortis’ te typeren als een volgende ‘Se7en’ of ‘Zodiac’. Maar het is wel een bovengemiddeld goede thriller, een spannende achtbaanrit langs de diepste afgronden en megalomane Godcomplexen van de menselijke ziel. Zeker een aanrader als je van degelijke misdaadthrillers of zwaarmoedige karakterschetsen houdt.

Frank Heinen