Terug naar de kust (2009)

Regie: Will Koopman | 110 minuten | thriller | Acteurs: Daan Schuurmans, Linda de Mol, Huub Stapel, Pierre Bokma, Koen De Bouw, Stefan de Walle, Ariane Schluter, Jaap Spijkers, Roos Netjes, Kaspar Schellingerhout, Hein van der Heijden, Chris Dekkers, Sabrina van Halderen, Marike van Weelden, Jochem Stavenuiter, Esther Scheldwacht, Lianne Hultink. Scott Bovelander

Schrijfster Saskia Noort staat al jaren garant voor hoge verkoopcijfers met haar literaire thrillers – een overigens lichtelijk controversiële betiteling – en het was dan ook slechts een kwestie van tijd voordat één van haar spannende verhalen de weg naar het witte doek zou vinden. Dit is nu dan eindelijk gebeurd met de film ‘Terug naar de Kust’, een professionele productie met kundige mensen achter de camera en een topcast ervóór. Of de doelgroep met deze filmversie uitgebreid wordt ten opzichte van de fans van de boeken valt te bezien, maar als slechts het merendeel van deze groep alleen een bioscoopkaartje zou kopen, zou het succes van de film al gegarandeerd zijn. En er is geen reden om aan te nemen dat deze potentiële kijkers niet enthousiast zullen worden van de filmbewerking van “Terug naar de kust”.

De liefhebbers van het boek zullen niet overtuigd te hoeven worden van de waarde van ‘Terug naar de kust’. Het verhaal is gewoon intact gebleven en wordt gecommuniceerd door een capabele cast en crew. Vloeiend, elegant camerawerk, stemmige muziek, en een koel kleurenpalet zorgen ervoor dat er een toepasselijk benauwende sfeer over de film heen hangt. Het is namelijk de bedoeling dat de kijker zich, samen met de hoofdpersoon (gespeeld door Linda de Mol), bekeken en belaagd voelt. De onzekerheid over de identiteit van de persoon achter de dreigbrieven en de aard en het moment van zijn volgende actie moeten voor een onderhuidse spanning zorgen bij de toeschouwer, net zoals dit normaal gesproken ook gebeurt bij de mensen die zoiets overkomt. En dit lukt redelijk.

Het handhaven van de spanning lukt redelijk, maar niet optimaal. De film lijkt zich namelijk in een wat moeilijke spagaat te bevinden wat betreft de betrokkenheid van de toeschouwer. Het realisme van de film is een sterk punt. Of misschien liever gezegd, de herkenbaarheid. De frustratie die mensen ondervinden wanneer ze bedreigd worden maar er door de autoriteiten geen hand wordt uitgestoken omdat er geen direct bewijs is of er nog geen ernstig misdrijf is gepleegd, is zeer waarachtig. De onverschilligheid van de ordehandhavers, hier op amusante wijze gepersonifiseerd door een rechercheur, gespeeld door Pierre Bokma, is om werkelijk woedend van te worden. “In negen van de tien gevallen gaat het om een ex. Heeft u pas een relatie verbroken?”, vraagt de rechercheur, wanneer De Mols personage verslagen binnen komt stappen, zonder de vrouw zelfs maar aan te kijken. En ja hoor, dat blijkt het geval te zijn. Iets in de relationele sfeer dus, wat op den duur wel weer over waait. En weer verlaat een tevreden klant het pand. Of zoiets.

Deze onverschilligheid en de tekortkomingen van het rechtssysteem blijven prangende kwesties en pijnlijk herkenbaar voor mensen die zich in een soortgelijke situatie bevinden, maar de verbeelding van deze wrange realiteit is niet voldoende om ruim anderhalf uur lang de kijker op het puntje van zijn stoel te houden. In een boek kan natuurlijk heel veel uitgeweid worden over de innerlijke gedachte- en gevoelswereld van personages. In een film gaat dit toch minder goed. Film is toch, hoe cliché ook, een visueel medium en er moet dus wat gebeuren op het scherm. En hoewel sommige, minimalistische films zich prima tot introspectie lenen, is het soort gevoel dat zich in deze situatie van iemand meester maakt vrij eenduidig. Bovendien zijn de personages niet in die mate ontwikkeld of van een zodanig interessante achtergrond voorzien dat het voor de kijker loont om lang naar de onderhuidse emoties van de personages op zoek te gaan. Nee, de spanning moet echt tastbaar gemaakt worden en dit gebeurt in de filmversie van ‘Terug naar de kust’ helaas te weinig.

Het sadistische, geweld verheerlijkende karakter van een film als Tarantino’s ‘Inglourious Basterds’ ten spijt, in die film heeft de regisseur wel begrepen dat om psychologische dreiging echt effectief te maken, er eerst een daad moet hebben plaatsgevonden die toont tot wat voor kwaad of gruwelijkheden de bedreiger in staat is. Vandaar dat één van de eerste scènes van zowel de grote schurk als de intimiderende helden – de Basterds – in die film de verschrikkelijke daadkracht van deze personages toont. Om vervolgens het grootste gedeelte van de rest van de film te spenderen aan doeltreffende psychologische oorlogvoering. In ‘Terug naar de kust’ ontbreekt het eerste element goeddeels. Het lijkt lange tijd een geval te zijn van “blaffen maar niet bijten”, en bij gebrek aan andere interessante verhaallijnen is de kans groot dat de gedachten van de toeschouwer in het middenstuk van de film af gaan dwalen.

De laatste acte van de film maakt een hoop goed, omdat dan de dreiging een gezicht krijgt en de film in een hogere versnelling gaat. Het scheelt ook dat de schurk van de film overtuigend wordt neergezet, met een realistische inslag maar toch ook met een “fijne” filmische gestoordheid. Dan krijgt de kijker tenminste toch nog waar voor zijn geld. ‘Terug naar de kust’ is niet een film die echt lang zal blijven hangen – daarvoor is het voorspelbare verhaal – waarvan zich, door het kleine aantal verdachten en te duidelijke “red herrings” de uitkomst makkelijk laat raden – niet spannend of interessant genoeg. Toch is de cast en de crew van de film weinig aan te rekenen. De professioneel ogende regie, camerawerk en acteerwerk, van iedereen (voor de bioscoopganger duurt het wellicht even voordat zij tv-coryfee Linda de Mol in de hoofdrol zullen accepteren, maar ook zíj weet al vrij snel te overtuigen) zorgen ervoor dat de kijker middenin de filmwereld geplaatst wordt en geïnteresseerd blijft in de afloop van het verhaal. Het is alleen jammer dat het niet iets meer kon zijn dan dat. ‘Terug naar de kust’ is geslaagd als technische vingeroefening en afgerond geheel, maar een wat pakkender inhoud of uitwerking van personages zou de volgende keer welkom zijn. Misschien dat een verfilming van Saskia Noorts “De Eetclub”, “Nieuwe Buren”, of “De Verbouwing” uitkomst kan bieden?

Bart Rietvink

Waardering: 3

Bioscooprelease: 29 oktober 2009