The 11th Hour (2007)

Regie: Nadia Conners, Leila Conners Petersen | 95 minuten | documentaire | Met: Leonardo DiCaprio, Kenny Ausubel, Janine Benys, Sylvia Earle Ph. D., Gloria Flora, Michel Gelobter, Mikhail Gorbachev, Thom Hartmann, Paul Hawken, Stephen Hawking, Wangari Maathai, William McDonough, Bill McKibben, Wallace J. Nichols, David Orr, David Suzuki, Greg Watson, Andrew Weil, James Woolsey

Angst is een slechte raadgever. Het is dus zaak je door de ‘feiten’ niet bang te laten maken. Eén feit is dat het niet zo lekker gaat met onze natuurlijke wereld, de aarde. Een ander feit is, dat dat voor een deel door ons, mensen, komt. Een derde feit is, dat wij er iets aan kunnen doen, maar wellicht is dat minder dan we hopen, of toch niet?

Een van de vele sprekers in de film zegt aan het einde dat het er uiteindelijk op neer komt twee keuzes te maken, te weten: van jezelf te houden en van de wereld om je heen te houden. Niet de makkelijkste dingen, lijkt het. Vooral omdat we vergeten zijn dat die twee eigenlijk hetzelfde zijn, want zoals een andere spreker stelt: wat we in de wereld zien is een spiegel van wat en wie we zelf zijn. Wat we met de wereld zien gebeuren, is wat er met onszelf gebeurt. De aarde is onze metafoor.

Dat aspect komt meer naar voren. De aarde is een organisme, dat ziek is en als een zieke reageert, met koorts en hoesten en met buien. Wat ook naar voren komt is dat de aarde waarschijnlijk wel zal herstellen en dat er in haar geschiedenis al heel wat soorten zijn opgekomen en uitgestorven. Wij ook wellicht? Dat is toch eigenlijk precies wat we wilden voorkomen? We wilden de natuur de baas zijn en zo ‘overleven’, ons economisch systeem is hierop gebaseerd. Het stelt zich niet meer ondergeschikt op aan het grotere systeem van de plek waar we leven, de aarde en haar ecosysteem. Het waant zich hieraan superieur, maar kan in wezen niet zonder haar bestaan en betaalt steeds meer de tol van deze arrogantie.

Omdat we onszelf los zien van het geheel voelen we leegte. Dat gat vullen we met vervangende middelen (geld, status, luxe goederen, veel eten en drinken, vakanties, et cetera), maar die helpen niet en daarom krijgen we er nooit genoeg van. En dus produceren we nog meer en nog meer, ook weer een van de pijlers van de economie: groei, groei, groei! Jeetje, dit wisten we toch allang, of niet?

In ‘The 11th Hour’ worden we er met feitjes en weetjes, gevoelens, gissingen en soms emotionele statements grondig aan herinnerd. Er wordt niet veel wetenschappelijk onderbouwd, maar ja, dat kan ook niet in zo’n korte tijd. Het is de boodschap waar het om draait, op zijn Amerikaans, met veel beelden en precies de juiste muziek voor het juiste gevoel. Vele bekende gezichten uit het veld, of uit andere, vergelijkbare documentaires, komen ons het bekende verhaal nog eens uitleggen. Soms vermoeiend, maar ja, wat moet je dan? Ze hebben toch in wezen gelijk? En gelukkig komen er alternatieven aan bod. Nieuwe ideeën over nieuwe energiebronnen bijvoorbeeld, cradle to cradle, of no waste economie, et cetera.

Iemand zei eens: “dit soort verhalen zijn ook propaganda om geld te verdienen.” Misschien wel, misschien is dit allemaal gesponsord door grote bedrijven, die alternatieve producten aan ons willen slijten, so what? Het feit ligt er, dat we sinds het begin van de industriële revolutie te weinig na hebben nagedacht over de consequenties van onze massale productie. Als er dan nog geld verdiend moet worden, dan in ieder geval op een manier die de aarde en dus onszelf, niet schaadt.

De boodschap van ‘The 11th Hour’ is: dit gaat ons allemaal aan, handel nu, voordat het te laat is. Voor sommigen is de boodschap een zure appel om doorheen te bijten, maar voor wie verder durft te kijken, propageert de film ook een saamhorigheid die religieuze en economische drijfveren ons niet konden brengen, want er is namelijk werkelijk niemand voor wie deze boodschap niet geldt, de gezondheid van de aarde gaat ons immers allemaal aan. We krijgen dus de kans een nieuw avontuur aan te gaan, een creatieve uitdaging. En omdat elke persoon verbonden is met het grotere geheel, kun je gewoon bij jezelf beginnen, prima toch?

Arjen Dijkstra

Waardering: 4

Bioscooprelease: 18 oktober 2007