The Age of Stupid (2009)

Regie: Franny Armstrong | 89 minuten | oorlog, documentaire, geschiedenis | Acteurs: Jamila Bayyoud, Adnan Bayyoud, Alvin DuVernay, Piers Guy, Layefa Malini, Fernand Pareau, Pete Postlethwaite, Jeh Wadia    

De wereld gaat kapot en wij moeten hem redden. Al Gore gaf het al aan met zijn documentaire ‘An Inconvenient Truth’ (2006) en Leonardo DiCaprio bracht in ‘The 11th Hour’ (2007) de onoplettende kijker nogmaals het klimaatprobleem op een bordje. Beide films probeerden met een overvloed aan bewijslast de kijker te overtuigen van de desastreuze situatie waarin de wereld verkeert.

‘The Age of Stupid’ pakt het anders aan. Geen wetenschappers aan het woord, geen moeilijke berekeningen en grafieken. De documentaire neemt de opwarming van de aarde als een feit. Basta! Hoewel dit nog altijd een discutabel punt is, lijkt het niet meer dan logisch om van het ergste uit te gaan. Deze slordigheid zij de filmmakers daarom vergeven. Het is 2055 en de wereld is inmiddels ten onder gegaan. Vanuit het laatste aardse bastion, het Wereldmuseum waarin zo veel mogelijk kunstschatten en biologisch materiaal liggen verzameld, spreekt de archivaris (Pete Postlethwaite) een boodschap in op zijn computer. Dat hij zich er nog altijd over verbaast dat de tekenen zo duidelijk waren, maar dat de mensheid het klimaatprobleem geen halt toe heeft geroepen. Tot het te laat was. De man wil nogmaals de signalen doornemen die er aan het begin van de eenentwintigste eeuw waren van het grootschalige probleem waar de wereldbevolking mee te maken zou krijgen.

In zes grotendeels afzonderlijke verhalen worden zo een paar uiteenlopende personen geïntroduceerd die elk op hun eigen manier aankijken tegen het klimaatprobleem. We maken bijvoorbeeld kennis met de Indiase entrepreneur Jeh Wadia, die een goedkope luchtvaartmaatschappij op wil zetten vanuit het nobele streven om de allerarmsten zo ook een vorm van luxe aan te kunnen bieden. Of met de Engelsman Piers Guy, een ontwikkelaar van windmolenparken, die maar niet met bouwen kan beginnen omdat omwonenden steevast klagen over de teloorgang van hun uitzicht. (Maar, zo legt een fanatieke dame uit, ze letten wel degelijk allemaal op duurzaamheid!).

Daarnaast leren we een Franse berggids kennen die al jaren de gletsjers ziet slinken, een Amerikaanse Shellmedewerker en tevens overlevende (en held) van de orkaan Katrina, een Nigeriaanse studente Medicijnen en een achtjarig Irakees jongetje dat een pesthekel heeft gekregen aan Amerika. Veel verhalen zijn verbonden door olie en geld, volgens de documentairemakers de twee grootste boosdoeners. Zo zou de oorlog in Irak zijn begonnen om olie en liggen de projecten die oliewinner Shell in Nigeria zou opstarten (ziekenhuizen en dergelijke) al jaren stil. De rijkdom aan olie maakt de arme bevolking uiteindelijk alleen maar armer en de rijke elite alleen maar rijker. De archivaris roept telkens fragmenten op van de levensverhalen van deze personen. Dit doet hij middels een touchscreen, waardoor hij letterlijk telkens met zijn vingertje naar de kijker wijst. Een aardige vondst van de filmmakers.

Wat uit de verhalen vooral duidelijk wordt is het dilemma tussen gemak en luxe enerzijds en duurzaamheid anderzijds. Zoals Piers Guy bijvoorbeeld uitlegt: met het vliegtuig bespaar je veel tijd, maar veroorzaak je grote milieuschade. Waar de Indiase Wadia aan toevoegt dat je niet naar één specifieke industrie moet kijken als het gaat om het klimaatprobleem. Op zijn eigen manier doet hij ook aan duurzaamheid, maar hij wil zich met goedkope vluchten inzetten voor de armen.

Door wetenschappelijkheden achterwege te laten of in simpele cartoonstijl aan te bieden, trapt ‘The Age of Stupid’ niet in dezelfde val als zijn twee voorgangers, namelijk dat het publiek alleen maar vermoeid raakt van alle cijfertjes. De aanpak hier is om het klimaatprobleem zo persoonlijk mogelijk te maken, en daar zijn de filmmakers bijzonder goed in geslaagd. Dat de film hierdoor wel erg belerend is geworden, is een risico dat ze blijkbaar wilden nemen. Het enige nadeel is dat de film geen oplossingen biedt, maar puur het probleem signaleert. Of hij hierdoor echt een verschil zal maken valt daarom nog te bezien.

Wouter de Boer