The Andromeda Strain (1971)

Regie: Robert Wise | 131 minuten | thriller, fantasie, science fiction | Acteurs: Arthur Hill, David Wayne, James Olson, Kate Reid, Paula Kelly, George Mitchell, Ramon Bieri, Peter Hobbs, Kermit Murdock, Richard O’Brien, Eric Christmas, Mark Jenkins, Peter Helm, Joe Di Reda, Carl Reindel, Ken Swofford, Frances Reid, Richard Bull, John Carter

Een verhaal van Michael Crichton loopt in de regel niet over van luchtige anekdotes en komische noten. Zodoende mag het weinig verbazing wekken dat ‘The Andromeda Strain’ – dat geïnspireerd is door een van Crichtons verhalen – van Robert Wise een donkere, steriele science fictionfilm is, waarin de acteurs ondergeschikt zijn aan de rode draad van de film: de mens is slechts een pion in het heelal; een pion die op elk moment aan zijn einde kan komen. De film doet uiterst gedetailleerd verslag van de gevolgen van de komst van een onbekende levensvorm, die vanuit het heelal op aarde terechtkomt. Zelfs zo gedetailleerd, dat je kunt spreken van een wetenschappelijke film, die wat betreft tempo, acteerprestaties en spanning te wensen overlaat.

Het begin van de jaren 70 was een onzekere periode in Amerika: de Vietnam-oorlog bereikte een dramatisch dieptepunt, de maatschappelijke protesten die in de jaren 60 begonnen breidden zich uit en…Neil Armstrong was de eerste Amerikaan die in 1969 voet op de maan zette. Het laatste feit lijkt van minder belang in hierboven genoemde fenomenen, maar betekende een ongelofelijke stap voor de mens van toen. Het zorgde tegelijkertijd voor angst en vraagtekens bij de vooruitgang en de wetenschap. Deze moeilijk te definiëren angst is duidelijk aanwezig in ‘Andromeda’ en vormde de basis van het idee van een nog jonge Michael Chrichton (‘Westworld’) voor zijn verhaal over onbekend leven dat het aardse leven bedreigt.

Regisseur Wise kiest voor een uiterst gedetailleerde beschrijving van het moment dat de ruimtecapsule landt in het gehucht Piedmont tot aan de climax van de film, waarin duidelijk wordt of de mens in staat is om ‘andromeda’ af te stoppen. De minutieuze uitwerking zorgt ervoor dat het tempo van het verhaal erg laag is. Je moet het verhaal kortom heel goed volgen en bovendien geïnteresseerd zijn in alle wetenschappelijke terminologie die de hoofdpersonages van tijd tot tijd over je heen spuien. Ontbeer je echter inlevingvermogen of heb je gewoon minder met de specifieke gevolgen van nieuwe levensvormen die de aarde bedreigen, dan is ‘Andromeda’ een lange zit; het is gewoon een taaie film! Het sterkste deel van de film is wellicht het eerste half uur, omdat je dan nog niet weet wat of wie de aarde bedreigt en wie of wat ervoor zorgt dat de Amerikaanse regering in opperste staat van paraatheid verkeert. Diverse mensen, die later allen vooraanstaande wetenschappers blijken te zijn, worden letterlijk bij hun families weggehaald om Amerika te helpen het dreigende gevaar in te dammen.

Geheel naar de letter van Crichton is de mens in de film slechts een radar in een onmenselijk groot geheel. En de vooruitgang die de mens zelf creëert (de invloed van technologie en computers), blijkt zo geavanceerd dat de mens er geen controle meer over lijkt te hebben en de techniek als gevolg een eigen leven gaat leiden, zoals in latere Crichton-verfilmingen als ‘Westworld’ en ‘Coma’. Het laboratorium van waaruit de vijf wetenschappers werken is een wonder van techniek, ondanks dat het hier om een oudere film gaat. Maar bovendien is het gebouw kil, donker en steriel en sluit het mogelijke uitvalswegen automatisch af wanneer gevaar van besmetting dreigt voor andere mensen. Let op de symboliek van ‘Andromeda’, waarbij een Mexicaans kind en een oude man de enige overlevenden zijn van een ‘aanval’ van buitenaf: de meest kwetsbare mensen blijken de sterksten. In geval van het niet kunnen beteugelen van de buitenaardse levensvorm zal er een nucleaire explosie plaatsvinden om zo het gevaar uit te schakelen. Van de vijf wetenschappers is het de enige vrijgezel (een man zonder vrouw en kinderen) van het gezelschap die letterlijk de sleutel in handen heeft om het nucleaire gevaar te stoppen en onze angst voor een wereldbrand af te wenden.

Robbert Bitter