The Anniversary (1968)

Regie: Roy Ward Baker | 95 minuten | komedie, drama, thriller | Acteurs: Bette Davis, Sheila Hancock, James Cossins, Jack Hedley, Christian Roberts, Elaine Taylor, Timothy Bateson, Sally-Jane Spencer, Arnold Diamond, Albert Shepherd, Ralph Watson

Bette Davis kende een lange maar zeer grillige carrière. Tussen 1935 en 1945 was ze een van de onbetwiste koninginnen van Hollywood. Het ene na het andere succes kon ze aan haar palmares toevoegen. Na een korte dip leefde ze opnieuw op in 1950 met de geweldige film ‘All About Eve’. Davis leek terug van weggeweest, maar het nieuwe elan in haar carrière ebde snel weg. Pas in de jaren zestig braken er weer gouden tijden aan voor de diva. In zowel ‘Whatever Happened to Baby Jane?’ (1962) als ‘Hush… Hush Sweet Charlotte’ (1964) maakte ze furore als een al wat oudere, mentaal gestoorde dame. Ook ‘The Nanny’ (1965) en ‘The Anniversary’ (1968) borduurden daarop voort. Het zijn stuk voor stuk rollen die dicht bij Davis zelf kwamen, of althans bij het krengerige imago dat ze voor zichzelf had gecreëerd. Manipulatief, dominant, hooghartig en gemeen. Het publiek vond het geweldig dat Davis zichzelf durfde te spelen en liep weg met de films die ze in de jaren zestig uitbracht.

In ‘The Anniversary’ speelt Bette Davis Mrs. Taggert, een weduwe die het leven van haar drie volwassen zoons tot in de puntjes controleert. Ook al is haar man al jaren dood, nog altijd staat ze erop dat haar zoons op haar trouwdag langskomen en het samen met haar komen vieren. Haar zoons, alledrie werkzaam in het door hun moeder gerunde aannemersbedrijf, zijn zelf eveneens voer voor psychologen. Als hun moeder er niet is, hebben ze het hoogste woord en laten ze geen gelegenheid onbenut om haar neer te sabelen. Maar zodra ze in de buurt is veranderen ze in schijnheilige watjes. De oudste, Henry (James Cossins), is een echt moederkindje. Hij is nooit getrouwd en loopt in zijn vrije tijd het liefst in vrouwenkleding rond. De middelste, Terry (Jack Hedley), heeft totaal geen ruggengraat en gaat iedere confrontatie het liefst uit de weg. Zijn vrouw Karen (Sheila Hancock) durft haar mond gelukkig wel open te trekken tegenover haar schoonmoeder en heeft haar man zo ver gekregen met haar en de kinderen naar Canada te verhuizen. Maar wie vertelt het aan Mrs. Taggert? De jongste zoon, Tom (Christian Roberts), is een rusteloze rokkenjager. Voor deze gelegenheid heeft hij zijn laatste verovering – de zwangere Shirley (Elaine Taylor) – meegenomen. De confrontatie met haar toekomstige schoonmoeder geeft haar echter twijfels. Weet ze wel zeker dat ze bij deze gestoorde familie wil horen?

‘The Anniversary’ is gebaseerd is op het gelijknamige toneelstuk van de hand van Bill MacIlwraith, dat in 1966 op West End speelde. Voor de regie van de filmversie werd aanvankelijk Alvin Rakoff aangetrokken, maar omdat die niet met Davis door een deur kon en zij per slot van rekening de ster van de film is, moest hij plaats maken voor Roy Ward Baker. ‘The Anniversary’ is afkomstig uit de stal van de Britse Hammer filmstudio’s, die bekend stonden om hun horrorproducties. Om deze film onder het genre horror te scharen gaat echter wat te ver. Het stempel gitzwarte komedie is beter op z’n plaats. Want de beledigingen, waarbij geen karakter gespaard wordt, vliegen over en weer. In het begin is het allemaal nog grappig, bijvoorbeeld wanneer de met een kleurig ooglapje uitgedoste Davis opgewekt aan nieuweling Shirley vraagt: “My dear, would you mind sitting somewhere else? Body odor offends me.” Echter, wanneer ze tegengas krijgt van de aanwezige vrouwen – de mannen zijn daar veel te laf voor – begint het moddergooien zulke gemene trekjes te krijgen dat het niet leuk meer is. Bovendien blijft na afloop van de film het gevoel hangen dat al die nare opmerkingen naar elkaar helemaal nergens goed voor waren. Met andere woorden, het verhaal stevent doelloos af op een zeer pessimistisch einde en daar moet je het als kijker maar mee doen.

Desondanks maken de acteurs deze film het kijken meer dan waard. Zoals gezegd speelt Bette Davis min of meer zichzelf en dat doet ze erg goed. Mrs. Taggert is een manipulatieve controlefreak die er niet voor terugdeinst anderen persoonlijk aan te vallen en hen op gemene wijze hun plaats te wijzen. Maar net als in bijvoorbeeld ‘Hush… Hush Sweet Charlotte’ is ze in feite een zeer tragische figuur. Ze denkt dat de jongens háár nodig hebben, terwijl zij hén veel harder nodig heeft. En omdat de mannen nu andere vrouwen in hun leven hebben, voelt ze zich bedreigd en doet ze er alles aan om hen weer voor zich te winnen. Davis krijgt prima tegengas van met name Sheila Hancock. Haar Karen is absoluut niet op haar mondje gevallen en pikt de bemoeizucht en de beledigingen van haar schoonmoeder niet langer. Een andere opvallende figuur in de cast is James Cossins, die op geweldige wijze de oudste zoon Henry gestalte geeft. Hij is de enige die geen kwaad kan doen in de ogen van zijn moeder, omdat hij niet onder de invloed van een andere vrouw staat. Maar ondertussen werkt hij zich met zijn fetisj voor damesondergoed wel zwaar in de nesten, die door moeder zonder pardon in de schoot van de middelste zoon worden geworpen.

Liefhebbers van Bette Davis komen zeker aan hun trekken met ‘The Anniversary’. Het venijn dat zij in haar performance legt is onovertroffen. De neutrale filmkijker zal niet zo goed weten wat hij met deze film aan moet. Het begint aardig met wat smeuïge oneliners van La Davis, maar ontaardt al snel in een oeverloos verbaal gevecht waarbij niets of niemand ontzien wordt. De sfeer is gemeen en pessimistisch en de humor is ver te zoeken. Het einde is bovendien onbevredigend. Gelukkig zorgt Henry met zijn dubieuze voorliefde voor bh’s en slipjes voor de zo broodnodige komische noot. Het zal je familie maar wezen…

Patricia Smagge