The Assassination of Richard Nixon (2004)

Regie: Niels Mueller | 95 minuten | drama | Acteurs: Sean Penn, Naomi Watts, Don Cheadle, Jack Thompson, Brad William Henke, Michael Wincott, Nick Searcy, Mykelti Williamson, April Grace, Lily Knight, Jared Dorrance, Jenna Milton, Mariah Massa, Eileen Ryan, Derek Greene, Joe Marinelli, Robert Kenneth Cooper, Tracy Middendorf, Kennet White, Brett Rickaby, James Morrison Reese, Frank Brown Jr., James Carraway, Jay Jacobus, J.C. MacKenzie, Kathryn Howell, Denise Balthrop Cassidy, Gary L. Mack, Meilissa Saltzman

Je leest het wel eens in de krant. Mannen die een vliegtuig of schoolbus kapen en met de meest merkwaardige eisen komen: wereldvrede, het aftreden van de premier of het stopzetten van een complete industrie. Soms plegen zulke mannen aanslagen op beroemde personen en een enkele keer slagen zij daarin. Bij dergelijke berichten staat meestal dat de man in kwestie in de war leek. Een enigszins nieuwsgierige krantenlezer vraagt zich dan natuurlijk af hoe het ooit zover heeft kunnen komen. In het Amerikaanse drama ‘The Assassination of Richard Nixon’ wordt geprobeerd een antwoord op die vraag te vinden.

Het op ware gebeurtenissen gebaseerde ‘The Assassination of Richard Nixon’ gaat over Samuel Bicke, een meubelverkoper die ten onder gaat in een wereld zonder waarachtigheid, een wereld waarin de grootste leugen het grootste profijt oplevert. Dat om hem heen de leugen regeert is al erg genoeg, maar om zijn hoofd boven water te houden moet Sam zelf net zo hard meedoen. Hij probeert zijn huwelijk te redden, zijn baan te houden, een nieuwe onderneming op poten te krijgen maar overal stuit hij op de grenzen die de meedogenloze Amerikaanse maatschappij hem stelt. En wie staat er anno 1974 aan het hoofd van die maatschappij? Juist.

Omdat de hele film draait om het personage Sam was het belangrijk dat debuterend regisseur Niels Mueller beschikte over een hoofdrolspeler van het formaat Sean Penn. De Amerikaan met het gegroefde gezicht speelt het personage zo realistisch dat je als toeschouwer anderhalf uur lang meelijdt met Sam, die het maar niet voor elkaar krijgt een normaal leven te leiden ondanks zijn wanhopig pogen. Ook Naomi Watts in de belangrijke bijrol van Sam’s echtgenote levert vertrouwde kwaliteit. Speciale vermelding verdient verder de Canadese acteur Michael Wincott, die als Sam’s broer Julius slechts een paar minuten in beeld komt maar een uiterst krachtig karakter neerzet.

Terwijl ‘The Assassination of Richard Nixon’ een bijzonder traag tempo heeft, lijkt de film toch voorbij te vliegen. Dit is vooral te danken aan de realistische plot en het intense spel van Penn. Enig minpuntje is de voice-over: Sam die een brief voorleest die hij aan de Amerikaanse componist Leonard Bernstein heeft geschreven. In die brief wordt ten overvloede uitgelegd wat we door de beelden allang hebben begrepen. Wellicht een kleine concessie aan het grote publiek, dat het bij dit tempo en deze heftige problematiek toch al zwaar te verduren heeft.

Hoewel ‘The Assassination of Richard Nixon’ zich afspeelt in 1974 is de thematiek allerminst gedateerd. Juist in een tijd dat religieus fundamentalisme als moeder aller kwaad wordt gezien, is het wel eens nuttig te beseffen waar kapitalistisch fundamentalisme toe kan leiden. Dat de maatschappij niet alleen verantwoordelijk kan worden gesteld voor dergelijke daden spreekt voor zich. Maar dat een maatschappij waar geldelijk gewin heilig is verklaard een goede broedplaats is voor doorgedraaide nobody’s, wordt met deze prachtige film eens te meer bewezen.

Henny Wouters

Waardering: 4

Bioscooprelease: 12 mei 2005