The Big Durian (2003)
Regie: Amir Muhammad | 75 minuten | drama, documentaire | Acteurs: Amir Muhammad, Ghafir Akbar, Soh Boon Tat, Bernice Chauly, Anne James, Salleh Ben Joned, Teoh Kah Yong, Jo Kukathas, Erna Mahyuni, Namron, Low Ngai Yuen, Nell Ng, Farish A. Noor, Michael Oo, Nigel Rajaretnam, Rashid Salleh, Zedeck Siew, Sandra Sodhy, Chacko Vadaketh, Shanthini Venugopal, Elizabeth Wong
‘The Big Durian’ onderzoekt de stemming die ontstond na de historische gebeurtenis op 18 oktober 1987. Soldaat Adam Jaafar schoot in de Chinese woongemeenschap Chow Kit, Kuala Lumpur, drie mensen dood met een M16. Als gevolg hiervan ontstond in de hele stad paniek en waren er geruchten over rassenrellen. Deze angst is niet geheel ongegrond. Op 13 mei 1969 schokten ernstige Maleis-Chinese rassenonlusten het land. In Kampung Baru heeft dat destijds geleid tot 137 doden, 342 gewonden, 109 verbrande auto’s, 118 vernietigde gebouwen en 2912 arrestaties. Negen dagen na het schietincident in 1987 volgde Operatie-Lalang. Meer dan honderd mensen werden zonder proces op 27 oktober 1987 veroordeeld en gevangengenomen.
De film houdt het midden tussen een documentaire en een drama. Zelf geeft Muhammad aan dat het geen documentaire is. Hij interviewt drieëntwintig Maleiers. Hij vraagt hun wat zij nog weten van die beruchte dag uit de Maleisische geschiedenis. De verklaringen zijn voor een deel echt en voor een deel door Muhammad zelf geschreven teksten, die door acteurs of door hem zelf worden opgedragen.
Activiste Elizabeth (Eli) Wong geeft aan dat de krant, “The Star”, direct na het publiceren van foto’s van de gevangenen van Operatie-Lalang verboden was. Anne James, lerares en actrice, vertelt dat de straten volledig leeg waren toen zij naar haar werk reed. Zij had net zoals ieder ander geen idee wat er was gebeurd en wat er ging gebeuren. Dit zijn voorbeelden van enkele verklaringen.
Het doel van de film is niet om achter de waarheid te komen van de gebeurtenis en te ontdekken wie soldaat Adam Jaafar nu werkelijk is. Muhammad, bij wie zelf het gevoel van geruchten overheerste, probeert de waarheid te achterhalen zoals de mensen het zagen. De mate van perceptie en het geheugen heeft grote invloed heeft op de zogenaamde waarheid. De conclusie, dat wanneer de media en de regering het niet mogelijk maken om iets te begrijpen, we altijd blijken terugvallen op de geruchten is volledig in lijn met het gevoel van Muhammad.
‘The Big Durian’ is een film die qua stijl veel weg heeft van een documentaire en een kijker die niet weet dat een deel in scène is gezet zal dan ook geheid misleid worden. De titel van de film is gebaseerd op fruit uit Zuid-Azië met een vieze lucht, maar een goede smaak. Het gaat te ver om hetzelfde te zeggen van deze film. Zonder twijfel zit er een luchtje aan als je het op deze wijze meent te moeten filmen. En degene die de film serieus neemt, houdt er een nare smaak aan over.
Lodi Meijer