The Daughter (2015)

Regie: Simon Stone | 96 minuten | drama | Acteurs: Geoffrey Rush, Anna Torv, Sam Neill, Miranda Otto, Paul Schneider, Odessa Young, Nicholas Hope, Ewen Leslie, Kate Box, Sara West, Carma Sharon, Steve Rodgers, Richard Sutherland, Wilson Moore, Gareth Davies, Ivy Mak, Eden Falk

Als Henrik Ibsen er niet was geweest, dan had het toneel in het algemeen en drama in het bijzonder er ongetwijfeld heel anders uitgezien. De Noorse toneelschrijver en dichter, die leefde van 1828 tot 1906, wordt over het algemeen gezien als de grondlegger van het modernistische drama (samen met Strindberg en Chekhov). Hij begon zijn schrijverschap in een periode dat er in Noorwegen nauwelijks toneel in de eigen taal werd opgevoerd en de dramatische traditie in Europa zich voornamelijk beperkte tot het drama van de romantiek. En dat was eigenlijk meer geschikt om te lezen dan om te worden opgevoerd. Ibsen veranderde het idee van het ‘moderne’ toneel door de maatschappelijke vraagstukken en de sociologische problemen waar men in de jaren 1870 en 1880 mee te maken had, in zijn stukken te verwerken. Het zijn vooral de toneelstukken die hij ná zijn bekendste werk – ‘Peer Gynt’ uit 1867 – schreef, die het aanzicht van modernistisch toneeldrama definitief veranderden. Zo staat in ‘Een poppenhuis’ (1879) bijvoorbeeld vrouwenemancipatie centraal en in ‘Spoken’ (1881) kaart hij onder meer incest en euthanasie aan en uit hij kritiek op de rol die religie speelde in dit tijd (wat toen absoluut ongehoord was!). Toen Ibsen in 1906 overleed, had het theater zich opnieuw ontwikkeld en was het als literair genre niet meer ondergeschikt aan de roman- en dichtkunst. Grote twintigste-eeuwse toneelschrijvers als James Joyce en Samuel Beckett zijn zeker schatplichtig aan Ibsen.

‘De Wilde Eend’ uit 1884 wordt gezien als het meest verfijnde werk van Ibsen en het is veruit zijn meest complexe stuk. Motto van het stuk is: ‘Soms is het beter de waarheid niet te weten’. De Australische toneelregisseur Simon Stone, die in eigen land een behoorlijke reputatie heeft opgebouwd, kreeg voor zijn toneelversie van ‘De Wilde Eend’ lyrische kritieken in Sydney en toerde er vervolgens mee door Europa (de voorstelling werd onder meer opgevoerd in Oslo, Wenen en Londen). Vervolgens verwerkte hij zijn eigen toneelstuk tot een filmscript, dat onder de titel ‘The Daughter’ (2015) in de bioscopen belandde. ‘The Daughter’ speelt in de tegenwoordige tijd, in een niet bij naam genoemde stad die betere tijden heeft gekend. Henry Neilson (Geoffrey Rush), de molenaar die het altijd goed voor elkaar had, moet zijn personeel mededelen dat hij genoodzaakt is de zaak te sluiten en dat alle medewerkers op straat staan. Eén van hen, Oliver (Ewen Leslie) – van het type glas halfvol – lijkt er niet zo mee te zitten. Hij blijkt een jeugdvriend te zijn van Henry’s zoon Christian (Paul Schneider), die na vijftien jaar in het buitenland thuis is gekomen voor het aanstaande huwelijk van zijn vader met zijn veel jongere huishoudster Anna (Anna Torv). Tussen vader en zoon botert het totaal niet; Christian acht zijn overspelige vader verantwoordelijk voor de dood van zijn moeder, die jaren geleden zelfmoord pleegde. Dus zoekt hij liever zijn oude vriend Oliver op en ontmoet diens echtgenote Charlotte (MIranda Otto) en dochter Hedvig (Odessa Young); ook Olivers vader Walter (Sam Neill) is van de partij. Als Christian hoort dat Charlotte ooit in dienst van zijn vader heeft gewerkt, gaat er een lichtje bij hem branden. Hij is vastberaden de onderste steen boven te krijgen; achter de façade van Olivers ideale gezinnetje schuilen namelijk meerdere geheimen.

‘The Daughter’ is een klassieke toneelverfilming, met veel en lange dialogen en sterk aangezet melodrama. De film focust zich in eerste instantie op Christian, die vanwege zijn jaren in het buitenland toch een beetje als outsider wordt neergezet, terwijl hij dat in wezen niet is. Dat blijkt wel wanneer hij vroeg in de film een tirade tegen zijn vader houdt over diens verraad ten opzichte van Christians moeder en daaruit volgend haar overlijden. Hoewel we deze mensen nog niet kennen, zitten we op deze manier toch meteen midden in het verhaal. Als tegenwicht voor het spervuur aan dialogen zijn de scènes geschoten in een rauwe, handheld stijl. Een contrast dat uitstekend werkt; de beelden zeggen in dit geval meer dan de woorden. Dit geldt overigens alleen voor de beelden die tijdens de woordelijke confrontaties getoond worden; de landschappen die er doorheen geborduurd zijn (en op zich best mooi zijn) fungeren puur als opvulling van dit verfilmde toneelstuk. Op ongeveer tweederde van de film doet Christian een stapje terug en nemen de andere personages het over; Christian lijkt niet meer dan een aangever, een katalysator te zijn om de beerput open te trekken. Wie hij zelf eigenlijk is en wat zijn motieven zijn, wordt niet duidelijk. De rollen worden uitstekend ingevuld. De cast is een uitgebalanceerde mix tussen ervaren rotten (Rush, Neill en Otto) en jonger talent. Allen zijn overtuigend,maar het sterkst voor de dag komen Leslie en de jonge Odessa Young, die een cruciale rol speelt tegen het einde van het verhaal.

Stone schreef het script voor deze film zonder Ibsens toneelstuk of zijn eigen toneelbewerking daarvan erbij te pakken; ‘The Daughter’ heeft daardoor een eigentijdse en eigenzinnige invulling, zonder de hoofdlijnen van ‘De Wilde Eend’ uit het oog te verliezen. De ironie die in Ibsens stuk een prominente rol speelt, is hier naar de achtergrond verdwenen en heeft plaatsgemaakt voor krachtige emoties die de kijker daadwerkelijk raken. De film is niet perfect, maar dankzij zijn emotionele impact en sterke performances zien we dat graag over het hoofd.

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 1 september 2016
DVD-release: 10 januari 2017