The First Grader (2010)

Regie: Justin Chadwick | 120 minuten | drama, biografie | Acteurs: Naomie Harris, Tony Kgoroge, Sam Feuer, Nick Reding, Oliver Litondo

In 2002 nam de Keniaanse regering een wet aan die gratis onderwijs garandeerde voor iedereen, ongeacht status, afkomst, geloof of ras. Een 84-jarige ongeletterde man wilde zien of ook voor hem gratis educatie beschikbaar was en hij meldde zich aan bij een school. Zijn verhaal vormt de basis voor de ontroerende film ‘The First Grader’ (2010), geregisseerd door Justin Chadwick. Een film die niet alleen een inspirerend verhaal weet te vertellen, maar en passant ook een weinig bekend maar cruciaal hoofdstuk uit de Keniaanse geschiedenis boven water haalt. Tussen 1952 en 1960 voerde een Keniaanse guerillabeweging onder de naam Mau Mau tegen de Britse koloniale overheersers. In het westen is hier weinig over bekend, maar voor de Kenianen is het een belangrijke episode in de erkenning van hun eigen identiteit en onafhankelijkheid.

Kimani N’gan’ga Maruge (Oliver Litondo) heeft veel op moeten geven in zijn lange leven, maar hij altijd veerkracht getoond. Nu de regering vrij onderwijs voor een ieder aanbiedt, wil hij leren lezen, zodat hij eindelijk zelf de brief kan lezen die de president hem stuurde. Maar eenmaal aan de poorten van de dichtstbijzijnde lagere school wordt hij vriendelijk doch dringend weggestuurd. Het Keniaanse onderwijssysteem is niet toegerust op volwassenen. Maar Maruge laat zich niet zomaar aan de kant schuiven en keert elke dag opnieuw terug. De aanhouder wint, want hoofdonderwijzer Jane Obinchu (Naomie Harris) besluit hem uiteindelijk toch toe te laten in haar overvolle klaslokaal, wat haar op de nodige kritiek komt te staan van haar collega (Alfred Munyua). Ook de ouders van de andere leerlingen vinden het op zijn zachtst gezegd vreemd om een tachtigplussers tussen de kinderen te zien. Zijn verleden als Mau Mau-strijder heeft bovendien zulke diepe wonden achtergelaten, dat Maruge al van kleine dingen als het geluid van het slijpen van een potlood, van slag kan raken. Toch houdt Obinchu geloof in haar bejaarde leerling. Ze gaat zelfs zo ver dat haar baan op de tocht komt te staan…

Het heeft iets komisch om zo’n oude man tussen tweehonderd jonge kinderen in een klaslokaal te zien. Scenarioschrijfster Ann Peacock en regisseur Justin Chadwick (‘The Other Boleyn Girl’, 2008) hebben wellicht bewust wat luchtige scènes toegevoegd aan hun verhaal, om het wat lichter verteerbaar te maken. Het zijn subtiele, grappige momenten (Maruge die zijn wandelstok dreigend de hoogte insteekt), geen vette grappen – dat zou niet passen in een film als deze. Want ‘The First Grader’ is in eerste instantie een film die een boodschap uit wil dragen: strijd voor je rechten, ook als je daarin wordt tegengewerkt. De complete cast en crew, op Harris, Chadwick en een handvol anderen na, is afkomstig uit Kenia. Zo was Litondo ooit een nieuwsanker voor de regionale televisie en werden de kinderen uit scholen geplukt. Het geeft de film zijn authenticiteit, mede doordat de gebeurtenissen op feiten gebaseerd zijn. Ook al wordt het verhaal naar het einde toe wat gedramatiseerd en stuurt scenarioschrijver Peacock je regelmatig geforceerd de gewenste richting op, de meeste kijkers zullen dan allang ingepakt zijn door dit inspirerende verhaal.

Onze sympathie ligt bij Litondo, die veel heeft meegemaakt. In flashbacks naar zijn tijd als Mau Mau-strijder wordt hij gespeeld door Lwanda Jawar. Deze fragmenten zijn heel anders van toon – gewelddadiger, feller – dan de rest van de film, maar passen toch naadloos in het geheel door de waardevolle geschiedenisles die ermee verteld wordt. Het acteerwerk is redelijk tot goed, met als uitschieter Harris. Op overtuigende wijze geeft zij de strijdvaardige hoofdonderwijzer Jane Obinchu gestalte, die als vrouw in een mannenmaatschappij zelf ook tegen de nodige vooroordelen en scepsis heeft moeten vechten. Het camerawerk van Rob Hardy geeft de film een stijlvolle aanblik en de traditionele Afrikaanse soundtrack maakt het geheel af. ‘The First Grader’ is een hartverwarmende film. Het verhaal wordt weliswaar op vrij conventionele wijze verteld en is hier en daar behoorlijk gedramatiseerd om het juiste effect te bereiken, maar doordat het allemaal toch integer blijft ga je er makkelijk in mee. Inspirerend, leerzaam en ontroerend.

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 18 augustus 2011
DVD-release: 5 januari 2012